Od 1 stycznia 2022 wprowadzono zmiany w zakresie cen transferowych zarówno w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych.

Co się zmieniło?

Zostały rozstrzygnięte niektóre wątpliwości

Na gruncie przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2021 r. nie było pewności, czy wspólnicy spółek osobowych są podmiotami powiązanymi czy nie. Od 1 stycznia 2022 wprost określono w art. 11a §1 pkt 4 lit od c do Ustawy o CIT., że podmiotem powiązanym jest:

• spółka niebędąca osobą prawną i jej wspólnik,
• spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna, która ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jej komplementariusza,
• pod pewnymi warunkami spółka jawna mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i jej wspólnika.

Na gruncie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2019 r. podatnicy spotykali się z jednej strony z odniesieniami do roku podatkowego, a z drugiej – do roku obrotowego. Było to kłopotliwe ponieważ jak wiadomo rok podatkowy nie zawsze pokrywa się z rokiem obrotowym.  Na gruncie obowiązujących przepisów (2022 r.) ujednolicono jednak, że wszystkie obowiązki w zakresie cen transferowych odnosimy do roku podatkowego, a nie roku obrotowego. Doprecyzowano również, że w przypadku spółki niebędącej osobą prawną i spółki wchodzącej w skład podatkowej grupy kapitałowej ich rok obrotowy jest rokiem podatkowym.

Ponad to w zmienionym przepisami Polskiego Ładu art. 11l Ustawy o CIT doprecyzowano, że wartość transakcji kontrolowanej w przypadku depozytu, tak jak ma to miejsce w przypadku pożyczki i kredytu, odpowiada wartości kapitału. W przypadku transakcji umowy spółki niemającej osobowości prawnej, wartość transakcji stanowi wartość wkładów wniesionych do takiej spółki.

Cena netto czy brutto

Na gruncie przepisów obowiązujących pomiędzy 1 stycznia 2019 r. a 31 grudnia 2021 r. podatnicy, bez względu na ich status na gruncie podatku od towarów i usług (VAT), wartość transakcji ustalali na podstawie cen netto.

Od 1 stycznia 2022 r. wartość transakcji brutto pomniejsza się o wartość podatku VAT, z wyjątkiem podatku VAT, który zgodnie z Ustawą VAT, nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczonego podatku od towarów i usług, w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług. Zmiana ta ma na celu powiązanie wartości transakcji kontrolowanej z neutralnością podatku od towarów i usług. Podatek od towarów i usług jest co do zasady neutralny dla czynnych podatników VAT, zatem nie powinien być uwzględniany w wartości transakcji. Natomiast w przypadku braku neutralności tego podatku, wartość transakcji powinna go uwzględniać.

Wprowadzono nowe zwolnienia

Rozszerzono zwolnienie dla tzw. transakcji krajowych uregulowane w art. 11 ust. 1 Ustawy o CIT, dodając ustęp 1a, na podstawie którego zwolnione z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych są transakcje kontrolowane zawarte wyłącznie (i) pomiędzy położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagranicznymi zakładami podmiotów powiązanych mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub (ii) przez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego z podmiotem powiązanym mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w roku podatkowym, w którym przychody lub koszty uzyskania przychodów powstałe w wyniku takich transakcji kontrolowanych zostały przypisane do zagranicznego zakładu.

Wprowadzono również zwolnienie z przygotowywania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanych objętych uprzednim porozumieniem cenowym, porozumieniem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 20zs § 1 Ordynacji podatkowej, albo porozumieniem podatkowym, o którym mowa w art. 20zb pkt 2 Ordynacji podatkowej, za okres, którego takie porozumienie dotyczy. Dodatkowo, organ podatkowy nie określa zobowiązania podatkowego (wysokości straty), w zakresie, w jakim wykazany przez podatnika dochód (strata) została ustalona zgodnie z uprzednim porozumiem cenowym, a także porozumieniem inwestycyjnym (art. 20zs § 1 Ordynacji Podatkowej) i porozumiem podatkowym (art. 20zb pkt 2 Ordynacji Podatkowej).

Ponad to od 1 stycznia 2022 r. nie ma obowiązku przygotowywania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji objętych mechanizmem safe harbour dla pożyczek, kredytów, obligacji oraz dla transakcji kontrolowanych stanowiących usługi o niskiej wartości dodanej. Jednak w tym przypadku podatnik korzystający z mechanizmu safe harbour ma obowiązek posiadania szczegółowej kalkulacji dotyczącej stosowania tego mechanizmu, która ma być uzupełniono o analizę funkcjonalną (pełnione funkcje, angażowane aktywa i ponoszone ryzyka).

Nie ma również obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji tzw. czystego refakturowania, czyli transakcji kontrolowanych polegających wyłącznie na dokonaniu rozliczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi wydatków poniesionych na rzecz podmiotu niepowiązanego, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

• nie powstaje wartość dodana i rozliczenie następuje bez uwzględniania marży lub narzutu zysku,
• rozliczenie nie jest związane bezpośrednio z inną transakcją kontrolowaną,
• rozliczenie nastąpiło niezwłocznie po dokonaniu zapłaty na rzecz podmiotu niepowiązanego,
• podmiot powiązany nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową

Dopuszczalne jest stosowanie klucza alokacji, pod warunkiem posiadania przez podmiot kalkulacji analogicznej do tej wymaganej przy stosowaniu mechanizmu safe harbour.

Złagodzono warunki dokonywania korekt cen transferowych

Od 1 stycznia 2022 r. zmianie uległy także warunki dokonywania korekty cen transferowych. Podatnik może dokonać korekty cen transferowych poprzez zmianę wysokości uzyskanych przychodów lub poniesionych kosztów uzyskania przychodów, jeżeli są spełnione następujące warunki:

• w transakcjach kontrolowanych realizowanych przez podatnika w trakcie roku podatkowego ustalone zostały warunki, które ustaliłyby podmioty niepowiązane,
• nastąpiła zmiana istotnych okoliczności mających wpływ na ustalone w trakcie roku podatkowego warunki lub znane są faktycznie poniesione koszty lub uzyskane przychody będące podstawą obliczenia ceny transferowej, a zapewnienie ich zgodności z warunkami, jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane, wymaga dokonania korekty cen transferowych,
• w momencie dokonania korekty, podatnik posiada oświadczenie podmiotu powiązanego lub dowód księgowy potwierdzające dokonanie przez ten podmiot korekty cen transferowych w tej samej wysokości co podatnik,
• istnieje podstawa prawna do wymiany informacji podatkowych z państwem, w którym podmiot powiązany ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd.

W porównaniu z warunkami obowiązującymi do 31 grudnia 2021 r. warunek trzeci i czwarty został złagodzony. Podatnik nie musi już posiadać oświadczenia podmiotu powiązanego, że podmiot ten dokonał korekty cen transferowych w tej samej wysokości, co podatnik oraz nie musi mieć miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie lub na terytorium, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wystarczy jedynie podstawa prawna do wymiany informacji podatkowych z tym państwem. Ostatni warunek (potwierdzenie dokonania korekty cen transferowych w rocznym zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, którego dotyczy ta korekta) został uchylony, co znacznie ułatwi formalności podatnikom.

Safe harbour dla pożyczek

Ustawodawca w art. 11g Ustawy CIT doprecyzował, że w przypadku safe harbour dla transakcji pożyczek chodzi o łączny poziom zobowiązań albo należności z tytułu kapitału pożyczek. Dodatkowo doprecyzowano, że za dzień zawarcia umowy pożyczki uważa się również dzień zmiany umowy pożyczki w przypadku, gdy zmiana ta dotyczy oprocentowania pożyczki.

Lokalna dokumentacja cen transferowych bez analizy

Lokalna dokumentacja cen transferowych poza przypadkami safe harbour może nie zawierać analizy cen transferowych, jeżeli dotyczy transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu odpowiednio art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz transakcji pomiędzy takim podmiotem a podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę bądź zarząd w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Wydłużono terminy

Podatnicy mieli obowiązek sporządzić lokalną dokumentację cen transferowych, Informację o cenach transferowych oraz złożyć oświadczenie do końca dziewiątego miesiąca od zakończenia roku podatkowego, który jest dokumentowany. Lokalna dokumentacja cen transferowych dla transakcji kontrolowanych zawartych po 31 grudnia 2021 r. jest sporządzana w terminie do końca dziesiątego miesiąca od zakończenia roku podatkowego, który jest dokumentowany, a Informacja o cenach transferowych – do końca jedenastego miesiąca.

Grupowa dokumentacja cen transferowych jest sporządzana w terminie do końca dwunastego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.

Termin na przedłożenie lokalnej dokumentacji cen transferowych i/albo grupowej dokumentacji cen transferowych na żądanie organów podatkowych został wydłużony z 7 do 14 dni.

Organy podatkowe mogą żądać w terminie 30 dni od dnia doręczenia żądania przedłożenia w przypadku wystąpienia okoliczności wskazujących na prawdopodobieństwo zaniżenia wartości transakcji kontrolowanej lub niespełnienia warunków skorzystania z safe harbour dla transakcji pożyczek lub usług o niskiej wartości dodanej. Organy podatkowe muszą w żądaniu wskazać okoliczności świadczące o prawdopodobieństwie zaistnienia tych zdarzeń. Żądanie to nie może być skierowane do podatników, którzy nie spełniają ustawowej definicji mikroprzedsiębiorcy. W żądaniu organy podatkowe mogą prosić o sporządzenie i przedłożenie lokalnej dokumentacji cen transferowych niezawierającej analizy porównawczej lub analizy zgodności dla wskazanych przez organ podatkowy transakcji kontrolowanych w roku podatkowym.

Zmiany w TPR

Nowy Ład wprowadził do rozdziału 1a Ustawy o CIT nowy oddział numer 4 dotyczący Informacji o cenach transferowych (TPR).

TPR za rok „2022” będzie składany do właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego zamiast do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. W przypadku spółek osobowych właściwego naczelnika urzędu skarbowego określa się według: (i) miejsca prowadzenia działalności, (ii) miejsca siedziby – w przypadku prowadzenia działalności w więcej niż jednym miejscu albo (iii) miejsca zamieszkania lub siedziby jednego ze wspólników – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie właściwości na podstawie wcześniejszych sposobów.

Doprecyzowano również, że TPR jest sporządzany na podstawie (i) lokalnej dokumentacji cen transferowych – w przypadku gdy podmiot powiązany był zobowiązany do sporządzenia tej dokumentacji oraz (ii) sprawozdania finansowego lub innych dokumentów – w przypadku gdy podmiot powiązany nie był zobowiązany do sporządzenia tej dokumentacji.

Istotną zmianą jest likwidacja odrębnego świadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych. Zamiast tego w TPR wprowadzono oświadczenie podmiotu o tym, że lokalna dokumentacja cen transferowych została sporządzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, a ceny transferowe objęte tą dokumentacją są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres danych i informacji oraz treść oświadczenia, które powinny być zawarte w informacji o cenach transferowych. Nowością będzie przeniesienie oświadczenia do TPR i modyfikacja jego treści.

W przypadku tzw. „krajowych” transakcji kontrolowanych oraz transakcji objętych uprzednim porozumieniem cenowym, porozumieniem inwestycyjnym albo porozumieniem podatkowym, objętych mechanizmem safe harbour w TPR nie uwzględnia się informacji oraz oświadczenia.

Marta Pawłowska

Project Manager