Chociaż Krajowy Plan Odbudowy (KPO) został już przyjęty przez Sejm, to wciąż polski rząd oczekuje na akceptację dokumentu przez Komisję Europejską, która najpóźniej do końca czerwca ma obowiązek przekazać decyzje w tej sprawie. W przypadku braku uwag ze strony Komisji Europejskiej, pierwsza transza środków unijnych może zostać przekazana Polsce już w III kwartale tego roku. Na rozpisanie konkursów, zainteresowani będą musieli jednak poczekać do początku 2022 roku. Równolegle prowadzone są prace nad Umową Partnerstwa, która stanowi strategię wykorzystania funduszy unijnych z budżetu UE na lata 2021-2027. Dokument ten obejmuje programy krajowe i regionalne, w ramach których będą przyznawane środki na realizacje poszczególnych przedsięwzięć. Podobnie jak w poprzedniej perspektywie, tak i w nadchodzącej realizowanych będzie 9 programów na poziomie krajowym oraz 16 programów na poziomie regionalnym. Zanim jednak programy krajowe zostaną uruchomione, już teraz przedsiębiorstwa oraz jednostki naukowe mają możliwość uzyskania wsparcia na dofinansowanie projektów w ramach konkursów organizowanych przez Komisje Europejską w ramach programu Horyzont Europa na lata 2021 – 2027.

Program ten stanowi kontynuację Horyzontu 2020, w ramach którego organizowano konkursy w zakresie badań i innowacji. W ramach nowego programu zaplanowano liczne konkursy na lata 2021-2027, na które zostanie przeznaczona kwota w wysokości 95,5 miliardów EUR. Znaczne środki finansowe przeznaczone na ten program sprawiają, że Horyzont Europa będzie najbardziej ambitnym programem w zakresie badań naukowych i innowacji w historii UE.

Program skierowany jest do szerokiej grupy odbiorców, w skład której wchodzą m.in. przedsiębiorstwa, instytucje naukowo-badawcze, a także organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Co ważne, większość konkursów skierowana jest do konsorcjów międzynarodowych, składających się z co najmniej 1 podmiotu prawnego, mającego siedzibę w państwie członkowskim oraz 2 innych niezależnych podmiotów prawnych, z których każdy ma siedzibę w innym państwie członkowskim bądź kraju stowarzyszonym z programem. W ramach programu można uzyskać wsparcie m.in na projekty B+R, ale także projekty polegające na opracowaniu nowego lub ulepszonego rozwiązania/technologii bądź projekty, w ramach których są realizowane działania, które przyczyniają się do realizacji celów programu Horyzont Europa, takich jak: sieciowanie, tworzenie baz danych, standaryzacja, zwiększenie świadomości.

Program opiera się na trzech filarach:

1. Doskonała baza naukowa;
2. Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa;
3. Innowacyjna Europa.

Pierwszy filar Programu Horyzont Europa ma na celu wzmocnienie jakości bazy naukowej   i podniesienie konkurencyjności badań naukowych i innowacji Unii Europejskiej w skali globalnej. Oprócz tego, w ramach tego filaru został stworzony Program Działań Marii Skłodowskiej Curie, którego celem jest wspieranie naukowców będących na różnych etapach kariery zawodowej, poprzez finansowanie prac badawczych oraz szkolenia prowadzone w Europie i w krajach pozaeuropejskich. Jednocześnie, Program umożliwia instytucjom zatrudnianie badaczy i udział ich pracowników w międzynarodowych projektach badawczo-szkoleniowych. W ramach tego filaru zapewnione będą środki na zakup niezbędnego sprzętu do prac badawczych. Program daje także możliwość przeprowadzenia badań w najlepszych europejskich ośrodkach, z wykorzystaniem najlepszej aparatury. Na działanie te zostaną przeznaczone środki w wysokości 25 mld EUR.

Drugi filar Programu Horyzont Europa, którego budżet wynosi 53,5 mld EUR, obejmuje działania oparte na współpracy w zakresie wyzwań społecznych, przed którymi stoi Europa, oraz wzmacnianiu potencjału technologicznego i przemysłowego poprzez obszary tematyczne (klastry) dotyczące całego spektrum globalnych wyzwań.

W ramach tego filaru zostało wyznaczonych 6 klastrów:

• Zdrowie;
• Kultura, kreatywność i społeczeństwo integracyjne;
• Technologie cyfrowe, przemysł, przestrzeń kosmiczna;
• Bezpieczeństwo cywilne na rzecz społeczeństwa;
• Klimat, energia, mobilność;
• Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne, rolnictwo i środowisko.

W ramach każdego klastra, zostały rozpisane konkursy, w których będzie można ubiegać się o wsparcie na realizacje projektów. Aby móc jednak uzyskać dofinansowanie na prace badawcze, projekt planowany do realizacji musi wpisywać się w obszary tematyczne, które zostały wyszczególnione w każdym klastrze. Podczas składania wniosku o wsparcie warto pamiętać, że jednym z kluczowym wymogów, jakie są brane pod uwagę podczas oceny wniosku, jest to, czy projekt jest ambitny i wykracza poza stan wiedzy / techniki w danej dziedzinie, a także czy uwzględnia interdyscyplinarność, kwestie równości płci oraz jest zgodny z zasadami otwartej nauki. Inną ważną kwestią na jaką warto zwrócić uwagę podczas opracowywania projektu jest przedstawienie sposobu, w jaki projekt może przyczynić się do osiągnięcia rezultatów i oddziaływań opisanych w programie pracy.

Ostatni filar Programu, którego budżet obejmuje kwotę 10,6 mld EUR, został poświęcony wsparciu dla powstających i przełomowych innowacji w rozpoczynających działalność oraz małych i średnich przedsiębiorstwach, a także w spółkach o średniej kapitalizacji. Działalność ta ma stanowić uzupełnienie prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT). Oprócz tego, dzięki nawiązywaniu kontaktów z regionalnymi i krajowymi innowatorami zostaną wzmocnione europejskie ekosystemy innowacji.

W przypadku działań mających na celu zdobycie nowej wiedzy lub zbadanie wykonalności nowej lub ulepszonej technologii, produktu, procesu, usługi lub rozwiązania, dofinansowanie może wynieść 100% kosztów kwalifikowanych. Działania, których celem jest stworzenie nowych, zmienionych lub poprawionych, produktów, procesów lub usług tj. prototypowanie, testowanie, demonstracja, pilotaże, wielkoskalowa weryfikacja technologii oraz replikacja rynkowa mogą zostać dofinansowane do 70% kosztów kwalifikowanych. Wyjątek jedynie stanowią organizacje non-profit, które mogą otrzymać do 100% poziomu dofinansowania.

Omawiając szczegóły Programu Horyzont Europa warto zwrócić uwagę na jeden z ciekawych konkursów, jakim jest EIC Accelerator. O wsparcie w ramach niego mogą samodzielnie aplikować m.in. podmioty spełniające kryteria MSP lub przedsiębiorstwa mid-caps, które posiadają produkt lub rozwiązanie zaawansowane badawczo na poziomie TRL 5/6 (tj. dokonano demonstracji prototypu lub modelu systemu w warunkach zbliżonych do rzeczywistych). W konkursie tym można uzyskać wsparcie na realizacje projektów z rożnych dziedzin, gdyż Accelerator składa się z dwóch typów naboru: Open, gdzie podmiot sam określa temat, w ramach którego składa wniosek oraz Challenge, w ramach którego można uzyskać dotacje na opracowanie rozwiązania w ramach Strategicznych technologii cyfrowych i zdrowotnych lub Innowacji w ramach Zielonego Ładu dla naprawy gospodarczej. Budżet tego konkursu opiewa na kwotę 1 miliarda EUR, z czego 505 mln EUR przeznaczono na projekty w ramach Accelerator Open oraz 495 milionów EUR na opracowanie rozwiązań w ramach Accelerator Challenge.

Forma finansowania w ramach tego konkursu jest atrakcyjna dla przyszłych Beneficjentów, ponieważ dofinansowanie może mieć formę grantu, jak i finansowania kapitałowego. W przypadku finansowania z grantu, maksymalna wartość dofinasowania może wynieść 2,5 miliona EUR, zaś finansowanie z komponentu inwestycyjnego może wynieść od 0,5 do 17,5 mln EUR. Warto jednak podkreślić, że wsparcie grantowe obejmuje głównie finansowanie prac badawczych nad ostatecznym dopracowaniem produktu lub usługi oraz przygotowanie do komercjalizacji i skalowania.

Proces aplikacyjny składa się z 2 etapów. W ramach pierwszego etapu, Wnioskodawca jest zobowiązany do przygotowania krótkiego wniosku, w którym opisuje główne założenia projektu, a także dołączenia prezentacji oraz 3-minutowego filmiku, w którym zostanie przedstawiony zespół projektowy. Po przesłaniu tych trzech załączników, oceniający mają 4‑6 tygodni na ich ocenę, a w przypadku przejścia pozytywnej weryfikacji, Wnioskodawca jest zobowiązany do przygotowania pełnej dokumentacji w wyznaczonym terminie. Wnioski w ramach 1 etapu można składać w sposób ciągły, zaś w przypadku pełnej dokumentacji, należy ją złożyć w terminie do 6 października br., po uzyskaniu wcześniej pozytywnej oceny wniosku wstępnego.

Podsumowując, Program Horyzont oferuje szeroki wybór konkursów, w ramach których można uzyskać wsparcie na realizacje projektów z wielu dziedzin nauki. Nabory do części z nich już się rozpoczęły, zaś pozostałe rozpoczną się w II połowie 2021 roku. Jako że konkursy dotyczą wielu obszarów tematycznych, stąd też każdy zaineresowany znajdzie coś dla siebie zarówno, jeśli chodzi o jednostki naukowe, jak i przedsiębiorców. Oferta konkursów w ramach Programu Horyzont Europa stanowi dobrą rozgrzewkę przed tymi, które czekają nas w ramach krajowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027.

Zespół EAST