Unia Europejska stawia sobie za cel redukcję emisji gazów cieplarnianych i osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 roku. Jednym z instrumentów realizacji tych polityk są dotacje unijne.

W 2024 zainteresowani wnioskodawcy mogą spodziewać się przede wszystkim kolejnych naborów dotyczących znanych, ogólnopolskich działań: Kredytu ekologicznego oraz Ścieżki SMART. Oba konkursy odbywają się w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Wnioskodawcy mogą liczyć także na nabory organizowane w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) oraz będącego w stanie rewizji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).

Zapraszamy do zapoznania się z przeglądem najciekawszych dotacji związanych z efektywnością energetyczną i zazielenieniem przedsiębiorstw w 2024 roku.

Kredyt ekologiczny

Celem Kredytu ekologicznego jest wspieranie przedsiębiorstw w transformacji zwiększającej ich efektywność energetyczną poprzez modernizację infrastruktury, w tym również poprzez inwestycje w nowe lub ulepszone produkty lub procesy.

Wsparcie będzie można otrzymać na realizację inwestycji z zakresu modernizacji posiadanej infrastruktury (np. budynki, maszyny i urządzenia) w celu ograniczenia zużycia energii pierwotnej w modernizowanym obszarze o przynajmniej 30% w porównaniu do bieżącego zużycia.

W 2024 roku planowane są dwa nabory w ramach Kredytu ekologicznego:

• I nabór: od 25.04.2024 do 25.07.2024 r.
• II nabór: od 17.10.2024 do 30.12.2024 r.

Budżet wyniesie po 660 mln zł.

Tegoroczne nabory będą nieznacznie różnić się od naboru ubiegłorocznego w szczególności ze względu na aktualizację przepisów w zakresie udzielania pomocy publicznej. Wprowadzone zmiany to przede wszystkim:

• dodanie kategorii wydatków, w ramach której kwalifikowane są koszty inwestycji podejmowanych w celu spełnienia przyjętych, ale jeszcze nieobowiązujących norm unijnych.
• dodanie kategorii wydatków związanych z propagowaniem wodoru odnawialnego i wysokosprawnej kogeneracji,
• brak konieczności wskazania inwestycji referencyjnej dla termomodernizacji budynków oraz dla inwestycji w OZE,
• termomodernizacja może dotyczyć wynajmowanego przez wnioskodawcę od zewnętrznego podmiotu budynku. Wnioskodawca musi posiadać umowę najmu/dzierżawy nieruchomości na okres obejmujący co najmniej okres realizacji i trwałości projektu.

Beneficjenci:

• przedsiębiorstwa MŚP
• small mid-caps (do 499 pracowników)
• mid-caps (do 3000 pracowników)

Poziomy dofinansowania: maksymalnie do 80% kosztów kwalifikowanych w zależności od rodzaju pomocy, lokalizacji projektu i wielkości przedsiębiorstwa.

Podstawowe warunki konkursu są następujące:

• wsparcie stanowi premia ekologiczna – dofinansowanie stanowiące refundację części kapitałowej kredytu ekologicznego przeznaczonego na pokrycie kosztów kwalifikowanych, poniesionych przez beneficjenta na realizację inwestycji,
• wymagane uzyskanie pozytywnej oceny zdolności kredytowej Wnioskodawcy przez bank komercyjny,
• realizacja inwestycji będzie musiała zostać poprzedzona przeprowadzeniem audytu energetycznego, który będzie uzasadniał potrzebę i zakres wprowadzanych rozwiązań,
• warunkiem jest uzyskanie oszczędności energii pierwotnej na poziomie co najmniej 30%,
• kolejność projektów na liście do dofinansowania jest wyliczana jako stosunek poziomu oszczędności energii pierwotnej [MWh] wynikającą z dokumentu audytu do wartości wydatków kwalifikowalnych [PLN] – w przypadku spełnienia kryteriów obligatoryjnych. Na liście projektów wybranych do dofinansowania szereguje się projekty od najwyższej wartości wyliczonej według powyższego sposobu do wartości najniższej,
• instytucją odpowiedzialną za nabór wniosków i ocenę jest Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

W ramach konkursu finansowane mogą być wydatki kwalifikowane dotyczące w szczególności:

• kosztów przygotowania dokumentu audytu przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, o ile wydatek zostanie poniesiony po dacie ogłoszenia naboru, w którym składany jest wniosek o dofinansowanie. Wsparcie stanowi pomoc de minimis na poziomie 50% kosztów kwalifikowanych.
• kosztów związanych z realizacją inwestycji początkowej dotyczące zasadniczej zmiany procesu produkcyjnego istniejącego zakładu. W przypadku dużych przedsiębiorstw na zasadniczą zmianę dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, koszty kwalifikowalne muszą przekraczać koszty amortyzacji aktywów związanych z działalnością podlegającą modernizacji w ciągu trzech poprzednich lat obrotowych. Rodzaje wydatków kwalifikowanych w ramach tej kategorii: 1) nabycie środków trwałych (innych niż nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności nieruchomości), 2) nabycie robót i materiałów budowlanych, 3) nabycie wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how, a także innych praw własności intelektualnej. Poziom dofinansowania ustalany jest zgodnie z mapą pomocy regionalnej.

• dla inwestycji wspierających efektywność energetyczną inną niż w budynkach: koszty inwestycji podejmowanych w celu spełnienia przyjętych, lecz jeszcze nieobowiązujących norm unijnych, pod warunkiem, że inwestycja zostanie zrealizowana i ukończona co najmniej 18 miesięcy przed datą wejścia w życie danej normy. Kwalifikowane są koszty: 1) nabycia środków trwałych innych niż nieruchomości, 2) nabycia wartości niematerialnych i prawnych lub 3) nabycia robót i materiałów budowlanych niedotyczące budynków.

• dla inwestycji wspierających efektywność energetyczną w budynkach: koszty inwestycji podejmowanych w celu spełnienia przyjętych, ale jeszcze nieobowiązujących norm unijnych. Jeżeli odpowiednie normy unijne odpowiadają minimalnym normom charakterystyki energetycznej, pomoc musi zostać przyznana, zanim normy te staną się obowiązkowe dla danego przedsiębiorstwa. Jeżeli odpowiednie normy unijne różnią się od minimalnych norm charakterystyki energetycznej, inwestycja musi zostać wdrożona i sfinalizowana co najmniej 18 miesięcy przed wejściem w życie normy unijnej. Pomoc może zostać przyznana na poprawę efektywności energetycznej urządzeń grzewczych lub chłodzących wewnątrz budynku. Pomoc może zostać przyznana właścicielowi (właścicielom) budynku lub najemcy. W każdym przypadku korzyści z realizacji projektu związane z jego realizacją (w tym oszczędność energii) muszą być po stronie inwestora-wnioskodawcy. Kwalifikowane są koszty: 1) nabycia środków trwałych innych niż nieruchomości, 2) nabycia wartości niematerialnych i prawnych lub 3) nabycia robót i materiałów budowlanych dotyczące budynków.

• kosztów inwestycji w propagowanie energii ze źródeł odnawialnych propagowanie wodoru odnawialnego i wysokosprawnej kogeneracji. Kosztami kwalifikowalnymi są całkowite koszty inwestycji bezpośrednio związane z propagowaniem energii z odnawialnych źródeł energii, propagowaniem wodoru odnawialnego i wysokosprawnej kogeneracji. Pomoc przyznawana jest wyłącznie na moce nowo zainstalowane lub odnowione. Za koszty inwestycji uznaje się koszty: 1) nabycia środków trwałych innych niż nieruchomości, 2) nabycia wartości niematerialnych i prawnych lub 3) nabycia robót i materiałów budowlanych.

• kosztów związanych z budową, rozbudową lub odnowieniem jednej lub większej liczby jednostek wytwórczych w celu ich eksploatacji jako efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego. Finansowana inwestycja musi stanowić integralną część efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego. Kwalifikowane są koszty: 1) nabycia środków trwałych innych niż nieruchomości, 2) nabycia wartości niematerialnych i prawnych lub 3) nabycia robót i materiałów budowlanych dotyczące budynków.

Poziom dofinansowania zależy od rodzaju inwestycji, wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu. Wnioskodawca jest zobowiązany do wniesienia wkładu własnego w zadeklarowanej wysokości na pokrycie części kosztów kwalifikowalnych w projekcie. Wkład własny może zostać wniesiony wyłącznie w formie pieniężnej. Podatek VAT nie stanowi wydatku kwalifikowalnego w projekcie.

Ścieżka SMART

Ścieżka SMART jest popularnym działaniem, w ramach którego planowany jest trzeci już nabór od 27.06 do 24.10.2024 r. Budżet dla MŚP to ponad 2 mld zł, natomiast dla dużych przedsiębiorstw – 890 mln zł.

Wniosek w Ścieżce SMART podzielony jest na moduły, które wybrać może przedsiębiorca w miarę swoich potrzeb. W przypadku MŚP obowiązkowym modułem w całym projekcie jest moduł badawczo-rozwojowy lub moduł wdrożenia innowacji, a w przypadku dużego przedsiębiorstwa – moduł badawczo-rozwojowy.

Projekt może się składać z kilku modułów z różnych obszarów wsparcia tj.:

• Moduł B+R – przeprowadzenie badań przemysłowych i prac rozwojowych albo tylko prac rozwojowych. Efektem zaplanowanych w module prac B+R powinno być opracowanie możliwego do wdrożenia w działalności gospodarczej innowacyjnego w skali kraju rozwiązania.
• Moduł wdrożenie innowacji – wdrożenie w przedsiębiorstwie wnioskodawcy na terenie RP, wyników prac B+R zrealizowanych przez niego samodzielnie lub na jego zlecenie lub przez niego zakupionych poza projektem.
• Moduł infrastruktura B+R – dofinansowanie inwestycji w infrastrukturę niezbędną do realizacji agendy badawczej, na rzecz tworzenia innowacyjnych produktów lub usług, jego celem jest utworzenie lub rozwój centrum badawczo-rozwojowego.
• Moduł cyfryzacja – transformacja cyfrowa działalności produkcyjnej, usługowej, modelu biznesowego, procesów w przedsiębiorstwie oraz zapewnienie cyberbezpieczeństwa.
• Moduł zazielenienie przedsiębiorstw – transformacja przedsiębiorcy w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz gospodarki o obiegu zamkniętym.
• Moduł kompetencje – doskonalenie kompetencji kadry wnioskodawcy i osób zarządzających oraz zdobywanie przez nich nowej wiedzy i umiejętności wspierających realizacje zadań w pozostałych modułach projektu.
• Moduł internacjonalizacja – wsparcie zagranicznej promocji oraz procesu uzyskania ochrony własności przemysłowej.

Moduł zazielenienie przedsiębiorstw jest w ramach Ścieżki SMART modułem fakultatywnym. Aby móc uwzględnić go w projekcie, należy zrealizować także moduł obligatoryjny. Ponadto, koszty kwalifikowane modułu B+R, zarówno dla MŚP jak i dużych przedsiębiorstw, muszą stanowić co najmniej 20% wartości całego projektu. Dla dużych przedsiębiorstw minimalna wartość kosztów kwalifikowanych w projekcie wynosi 1 mln zł.

Celem modułu zazielenienie przedsiębiorstw jest transformacja przedsiębiorstwa w duchu zrównoważonego rozwoju oraz gospodarki o obiegu zamkniętym. Realizowane inwestycje powinny zapewniać znaczący wkład w realizację celów środowiskowych wykazany odpowiednimi wartościami wskaźników. Wdrażane rozwiązania muszą być innowacyjne co najmniej na poziomie przedsiębiorstwa.

Moduł obejmuje również wsparcie ekoprojektowania, weryfikacji technologii środowiskowych (Environmental Technology Verification, ETV), przeprowadzania środowiskowej oceny cyklu życia (Life-Cycle Assessment, LCA) lub oceny śladu środowiskowego produktu (Product Environmental Footprint, PEF) lub wdrożenie płynących z nich rekomendacji i wsparcie inwestycji w ramach zazieleniania przedsiębiorstw.

W ramach modułu zazielenienie przedsiębiorstw można wesprzeć projekty obejmujące następujące zakresy:

• wsparcie ekoprojektowania i ekoinnowacji,
• inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej,
• OZE, wysokosprawna kogeneracja,
• recykling i ponowne wykorzystanie odpadów,
• podniesienie norm środowiskowych,
• pomoc inwestycyjna na dostosowanie do przyszłych norm unijnych w zakresie ochrony środowiska.

Zakres kosztów kwalifikowanych w ramach modułu zazielenienie przedsiębiorstw jest stosunkowo szeroki i obejmuje:

• zakup gruntów oraz nieruchomości zabudowanych,
• zakup środków trwałych innych niż nieruchomości,
• nabycie robót i materiałów budowlanych,
• nabycie wartości niematerialnych i prawnych,
• zakup usług doradczych (m. in. weryfikacja technologii środowiskowych, środowiskowa ocena cyklu życia),
• zakup usług zewnętrznych związanych ze wsparciem innowacji,
• koszty dostosowania do surowszych lub przyszłych norm środowiskowych,
• zwiększenie efektywności energetycznej,
• inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji,
• propagowanie energii ze źródeł odnawialnych,
• koszty usług doradczych w tym przeprowadzenie audytu energetycznego,
• koszty LCA oraz PEF,
• wprowadzenie efektywnej gospodarki odpadami.

Poziom dofinansowania zależy od rodzaju inwestycji, wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu.

Poprawa efektywności energetycznej (wraz z instalacją OZE) w dużych i średnich przedsiębiorstwach

Interesującym dla średnich i dużych przedsiębiorstw tegorocznym naborem będzie działanie wspierające efektywność energetyczną organizowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Nabór w ramach działania planowany jest w I połowie 2024 r. Budżet naboru wyniesie 188 mln zł. W ramach działania finansowane będą:

• projekty w zakresie efektywności energetycznej i projekty demonstracyjne oraz działania wspierające,
• modernizacja energetyczna budynków,
• podniesienie efektywności energetycznej procesów wytwórczych,
• zwiększenie efektywności energetycznej systemów obiegu mediów w zakładzie, ciągów transportowych, systemów pomocniczych (kotłowni, układów odzysku ciepła, oświetlenia itd.),
• instalacja urządzeń OZE,
• instalacja urządzeń do produkcji, magazynowania, tankowania lub transportu wodoru.

Wsparcie zostanie udzielone w następujących formach:

• pożyczka nieoprocentowana do 85% kosztów kwalifikowanych,
• element umorzeniowy do 30% kosztów kwalifikowanych – dla dużych przedsiębiorstw,
• element umorzeniowy 45% albo 49% – dla średnich przedsiębiorstw,
• pożyczka rynkowa do 15% kosztów kwalifikowanych, aby „dopełnić” do wsparcia na poziomie 100%.

Wymagane jest posiadanie audytu energetycznego, z którego będzie wynikać zakres działań objętych projektem. Niezbędne będzie osiągnięcie minimalnego progu oszczędności energii pierwotnej na poziomie 30%.

Wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym GOZ (A2.2.1 KPO)

Ciekawy, związany z technologiami środowiskowymi zapowiada się także nabór planowany w II kwartale 2024 r. w ramach KPO. Zakres tematyczny obejmuje technologie odzysku materiałowego i zagospodarowanie odpadów przemysłowych innych niż niebezpieczne, do poprawy oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko. Innymi słowy – dofinansowane będą projekty wspierające rozwój technologii przyczyniających się do tworzenia rynku surowców wtórnych.

W przypadku dużych przedsiębiorstw wsparciem objęte zostaną projekty badawczo-rozwojowe służące opracowaniu technologii wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych, w celu stworzenia bardziej efektywnej gospodarki (zwiększenie ilości surowców wielokrotnego użytku i zmniejszenie ilości surowców pierwotnych wykorzystywanych w procesach produkcyjnych) oraz zmniejszenia ilości odpadów kierowanych na składowiska.

Instytucją zarządzającą naborem dla MŚP będzie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, a dla dużych przedsiębiorstw (konsorcjów) operatorem będzie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Budżety obu naborów wyniosą ok.350 mln złotych, a dofinansowanie będzie można otrzymać m.in. na:

• badania przemysłowe,
• eksperymentalne prace rozwojowe,
• prace przedwdrożeniowe,
• prace wdrożeniowe, w tym budowa demonstratora.

W przypadku projektów składanych do NCBiR wnioski składać będą mogły konsorcja, w skład których wchodzi co najmniej jedno przedsiębiorstwo i co najmniej jedna jednostka naukowa zarejestrowane i prowadzące działalność na terytorium Polski, przy czym:

• liderem konsorcjum musi być przedsiębiorstwo,
• w skład konsorcjum może wchodzić maksymalnie pięć podmiotów (będące przedsiębiorstwami lub jednostkami naukowymi).

Poziom dofinansowania zależy od rodzaju inwestycji, wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu.

Podsumowanie

Nabory wniosków organizowane w ramach obecnej perspektywy funduszy unijnych na lata 2021-2027 nabierają tempa a usprawnione po pierwszych doświadczeniach procedury wyboru projektów mogą napawać wnioskodawców optymizmem.

Alternatywą dla najbardziej rozchwytywanych konkursów krajowych takich jak Ścieżka SMART czy Kredyt Ekologiczny są mniej znane nabory organizowane przez NFOŚiGW oraz konkursy regionalne, o których pisaliśmy w poprzednim wydaniu naszego newsletteru. Warto również zainteresować się naborami w ramach odblokowanego KPO, który obecnie przechodzi planowaną rewizję.

Zachęcamy do śledzenia kolejnych naszych newsletterów oraz aktualnych informacji na stronie www.czasnadotacje.pl, na temat możliwości pozyskania dofinansowania ze środków europejskich.