System Elektronicznego Nadzoru Transportu (w skrócie: SENT) to narzędzie utworzone przez Krajową Administrację Skarbową. Służy ono do monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów wrażliwych oraz obrotu paliwami opałowymi, mające na celu uszczelnienie systemu podatkowego i ograniczenie szarej strefy. Choć system funkcjonuje już od kilku lat, wiele przedsiębiorców wciąż nie zdaje sobie sprawy, że ich działalność może podlegać obowiązkom wynikającym z przepisów SENT.

W naszym artykule przybliżamy zasady funkcjonowania systemu oraz omawiamy planowane zmiany, w tym rozszerzenie katalogu monitorowanych towarów o nowe kody CN – obejmujące wybrane grupy odzieży.

System SENT – narzędzie w walce z oszustwami podatkowymi

System SENT został wprowadzony na podstawie Ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (dalej: Ustawa o SENT). Celem tego systemu jest monitorowanie przewozu tzw. „towarów wrażliwych”, czyli takich, które są szczególnie narażone na nadużycia podatkowe, m.in. paliw, alkoholu technicznego czy suszu tytoniowego. Obowiązek zgłaszania dotyczy przewozów realizowanych zarówno na terytorium Polski, z terytorium Polski, jak i w tranzycie.

Głównym powodem wprowadzenia tego rozwiązania było dążenie do ograniczenia oszustw podatkowych, takich jak wyłudzanie VAT-u i akcyzy. Dzięki jego wdrożeniu zwiększono przejrzystość i kontrolę nad obrotem gospodarczym, co przyczyniło się do większych wpływów do budżetu państwa i zabezpieczenia interesów legalnie działających przedsiębiorców.

Aby system skutecznie funkcjonował, na nadawców, odbiorców towarów oraz przewoźników nałożono określone obowiązki. Zgodnie z aktualnymi przepisami, przewóz określonej ilości towarów przez terytorium Polski wymaga zgłoszenia do systemu SENT.

Kogo dotyczy system SENT?

Obowiązek korzystania z systemu SENT dotyczy przede wszystkim firm oraz osób zajmujących się przewozem lub handlem towarami wrażliwymi. Przewoźnicy, którzy transportują tego typu towary, mają dodatkowy obowiązek wyposażenia swoich pojazdów w urządzenia śledzące, które umożliwiają przesyłanie danych geolokalizacyjnych do systemu SENT.

System działa poprzez platformę e-Przewóz, dostępną na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), gdzie odbywa się rejestracja przewozów. System SENT obejmuje nadzorem przewóz towarów w ramach różnych typów transportów, w tym:

• dostaw krajowych,
• transportów eksportowych oraz wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów rozpoczynających się na terytorium Polski,
• przemieszczenia towarów w ramach importu oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia, jeśli początek transportu ma miejsce w innym państwie członkowskim UE lub kraju trzecim,
• tranzytu przez Polskę, gdy przewóz rozpoczyna się w jednym państwie UE i kończy w innym państwie członkowskim lub państwie trzecim.

Korzystanie z systemu SENT jest więc obowiązkowe dla wszystkich, którzy mają do czynienia z przewozem towarów wrażliwych w obrębie tych rodzajów transportu.

Jakie towary podlegają pod system SENT?

System SENT obejmuje towary uznane za wrażliwe oraz wyroby akcyzowe, w tym m.in. paliwa, alkohol, wyroby tytoniowe, oleje oraz chemikalia. Od 22 lutego 2022 roku obowiązek zgłaszania dotyczy również transportu odpadów w przywozie i tranzycie.

Do głównych towarów podlegających monitorowaniu należą:

• Paliwa: olej napędowy, benzyna, gaz płynny (LPG), oleje opałowe oraz smary,
• Wyroby alkoholowe: etanol, spirytus, wódki, wina, inne napoje alkoholowe zawierające ponad 1,2% alkoholu,
• Wyroby tytoniowe: papierosy, tytoń do palenia, cygara, e-liquidy z nikotyną,
• Chemikalia: wybrane substancje chemiczne, w tym kwasy i środki chemiczne stosowane w przemyśle,
• Oleje i tłuszcze jadalne: oleje roślinne (np. rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, palmowy), niektóre oleje zwierzęce, oliwa oraz margaryna,
• Węgiel i produkty węglowe: węgiel, brykiety oraz inne paliwa stałe wytwarzane z węgla,
• Odpady: określone kategorie odpadów, w tym odpady niebezpieczne,
• W wyjątkowych przypadkach także produkty spożywcze i ich pochodne: mięso drobiowe, jaja, miód, owoce, zboża.

Powyższa lista przedstawia podstawowe towary objęte monitoringiem SENT. Pełen wykaz towarów wrażliwych dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Finansów[1], a ich weryfikacji dokonuje się na podstawie przypisanych kodów CN (zgodnie z Nomenklaturą Scaloną). Warto również zwrócić uwagę, że towary te mogą podlegać monitorowaniu tylko wtedy, gdy przekroczą określone w ustawie limity ilościowe.

Nowe obowiązki w SENT dla odzieży i obuwia

Przepisy regulujące system SENT są stale dostosowywane do bieżącej sytuacji rynkowej, zmian w strukturze obrotu towarami oraz potrzeb związanych z uszczelnianiem systemu podatkowego. Zmiany w przepisach mogą obejmować m.in. rozszerzenie katalogu towarów objętych monitorowaniem, modyfikację progów ilościowych czy dostosowanie obowiązków sprawozdawczych.

Z uwagi na dynamiczną sytuację na rynku, szczególne znaczenie zyskały zmiany związane z importem towarów z Ukrainy. Po wybuchu wojny i blokadzie tradycyjnych dróg eksportowych, Ukraina zmuszona była do szukania alternatywnych rynków zbytu, w tym Polski. Decyzja o wprowadzeniu limitów importowych na ukraińskie zboża była odpowiedzią na rosnące obawy o negatywny wpływ na rynki rolnicze. W związku z tym od kwietnia 2023 r. tranzyt oraz przywóz do Polski niektórych produktów spożywczych, w tym zbóż, jaj, mięsa drobiowego zostały objęte monitorowaniem SENT.

Kolejnym krokiem w dostosowywaniu systemu SENT do aktualnych potrzeb jest projekt, który został opublikowany w marcu bieżącego roku. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji został zamieszczony projekt zmiany rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 kwietnia 2022 r. w sprawie towarów, których przewóz jest objęty systemem monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 1157), który przewiduje nałożenie nowych obowiązków na firmy z branży odzieżowej. Zakłada on rozszerzenie obowiązku rejestracji przewozów drogowych i kolejowych w systemie SENT na towary takie jak odzież i obuwie.

Problem z ubraniami w praktyce

W ostatnich latach Krajowa Administracja Skarbowa regularnie przechwytywała duże ilości podrabianej odzieży i obuwia z państw trzecich. Przykładowo, w lipcu 2023 r. funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej z Małaszewicz wykryli ponad 180 ton towarów podrabianych (gdyby towar był oryginalny jego wartość rynkowa wyniosłaby ponad 50 mln zł ), natomiast w grudniu 2023 r. Warmińsko-Mazurski Urząd Celno-Skarbowy w Olsztynie zabezpieczył blisko 80 tys. sztuk takich towarów. Z kolei w lutym br. funkcjonariusze z Gdyni ujawnili prawie 11 tys. par butów szacunkowej wartości rynkowej prawie 5,5 mln zł.

Nieoficjalny import to nie jedyny problem związany z obrotem odzieżą, obuwiem i dodatkami. Na rynku odzieżowym i obuwniczym ujawniono wiele przypadków wprowadzania niebezpiecznych produktów z państw trzecich. Dotyczy to m.in. obecności szkodliwych substancji chemicznych – z 3,5 tys. używanych w produkcji tekstyliów aż 750 może być groźnych dla zdrowia, a 440 uważanych jest za szkodliwe dla środowiska, np. formaldehyd, który nadaje tkaninom gładkości może wywoływać alergie, a w skrajnych przypadkach nawet nowotwory. Szczególnie niepokojąca jest obecność metali ciężkich (ołów, kadm, chrom) w odzieży dziecięcej, mogących prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. W Wólce Kosowskiej wykryto też handel podrabianą odzieżą i obuwiem z Azji, zawierającymi niebezpieczne materiały i elementy stwarzające zagrożenie, zwłaszcza dla dzieci. Produkty te nie posiadały odpowiednich certyfikatów.

Jakie towary będą podlegały pod monitorowanie?

Aby skutecznie chronić rynek UE przed napływem odzieży i obuwia niskiej jakości spoza Unii, niezbędne jest wzmocnienie nadzoru nad tym sektorem. Wdrożenie proponowanych regulacji ma na celu ograniczenie nieprawidłowych praktyk oraz zapewnienie ochrony przed niebezpiecznymi towarami i nieuczciwą konkurencją. Wprowadzenie tych rozwiązań jest uzasadnione nie tylko interesem Skarbu Państwa, ale także dbałością o bezpieczeństwo i konkurencyjność krajowego rynku.

Rekomendowanym przez Ministerstwo Finansów rozwiązaniem jest zatem objęcie systemem SENT poniższych grup towarów:

• z działu 61 i 62 CN – artykuły odzieżowe i dodatki odzieżowe,
• z pozycji CN 6309 – odzież używana i pozostałe artykuły używane,
• z działu 64 CN – obuwie, getry i tym podobne; części tych artykułów.

Zgodnie z założeniami projektu rozporządzenia, system SENT ma obejmować transport powyższych towarów nabywanych w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) oraz importowanych z krajów spoza Unii Europejskiej bez względu na ich ilość w przesyłce.

Co do zasady przewozy krajowe (definiowane w art. 5 Ustawy o SENT jako rozpoczynające się na terenie Polski) nie będą objęte tym obowiązkiem z wyjątkiem:

• przewozów pochodzących z terytorium państwa trzeciego, po uprzednim dopuszczeniu ich w kraju do swobodnego obrotu w Unii Europejskiej i których miejsce dostarczenia towaru znajduje się w kraju lub poza terytorium kraju (towary objęte procedurami dopuszczenia do swobodnego obrotu w krajowych granicznych oddziałach celnych – procedura celna 40 00 albo 42 00), lub
• przewozów, do których nie dołączono faktury w formie papierowej dokumentującej dostawę towarów, wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WNT) lub eksport towarów.

Z obowiązku zgłaszania do systemu SENT wyłączony jest także przewóz paczek pocztowych realizowany przez operatorów pocztowych – o ile masa pojedynczej paczki nie przekracza 20 kg, a jej wymiary mieszczą się w granicach określonych w ustawie Prawo pocztowe[2].

Wejście w życie

Zgodnie z projektem rozporządzenia, planowane zmiany wejdą w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Oznacza to, że nowe regulacje zaczną obowiązywać dopiero w drugiej połowie bieżącego roku, dając podatnikom czas na dostosowanie się do nowych obowiązków. Już teraz warto jednak pochylić się nad tym tematem, ponieważ zaniechanie zgłoszenia przewozu w systemie SENT może skutkować dotkliwymi sankcjami finansowymi.

Najczęściej nakładana kara za niedopełnienie obowiązków wynosi 46% wartości brutto towaru objętego obowiązkiem zgłoszenia, przy czym nie może być niższa niż 20 000 zł. W przypadku naruszenia innych, mniej istotnych obowiązków, przewidziane są również kary w wysokości 10 000 zł.

Jako zespół posiadamy wieloletnie doświadczenie w zakresie obowiązków związanych z systemem SENT. Na co dzień wspieramy przedsiębiorców w procesie zgłoszeń SENT i dostosowywaniu ich do obowiązujących przepisów. Mając na uwadze surowe kary finansowe za niedopełnienie obowiązków dokumentacyjnych, zachęcamy do weryfikacji swojej działalności pod tym kątem już na etapie przygotowań do zmian – zanim regulacje wejdą w życie.

[1] https://puesc.gov.pl/web/guest/uslugi/przewoz-towarow-objety-monitorowaniem-sent

[2] Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe: paczka pocztowa – przesyłka rejestrowana, niebędąca przesyłką listową, o masie do 20 000 g i wymiarach, z których żaden nie może przekroczyć 2000 mm albo które nie mogą przekroczyć 3000 mm dla sumy długości i największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość.