23 kwietnia 2021 Ministerstwo Finansów opublikowało dawno oczekiwane objaśnienia do wprowadzonego na początku roku 2021 pakietu SLIM VAT. Są one odpowiedzią na przekazane w ramach konsultacji publicznych zapewnienia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej o przygotowaniu informacji opisujących stosowanie zmienionych przepisów ustawy o VAT, na praktycznych przykładach. Poruszają one kwestie sporne, a najbardziej istotne przedstawiamy poniżej.

KOREKTY ZMNIEJSZAJĄCE – OBOWIĄZEK PODATKOWY

Jedną ze zmian, budzącą najwięcej kontrowersji, była zmiana dotycząca ujmowania korekt zmniejszających podstawę opodatkowania i momentu jej uwzględnienia. Od 1 stycznia 2021 r. zrezygnowano z warunku uzyskania potwierdzenia ich otrzymania przez nabywcę towarów lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę.

Podatnik może natomiast dokonać obniżenia podstawy opodatkowania przy łącznym spełnieniu warunków: uzgodnienia warunków korekty z nabywcą; spełnienia uzgodnionych warunków obniżenia podstawy opodatkowania oraz posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie z nabywcą warunków obniżenia podstawy opodatkowania. Faktura korygująca musi być zgodna z posiadaną dokumentacją w zakresie uzgodnienia z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunku obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług oraz w zakresie spełnienia tych uzgodnionych warunków

Nowe regulacje mają odpowiednie zastosowanie również do faktur korygujących wystawianych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, natomiast nie dotyczą transakcji udokumentowanych wyłącznie paragonem fiskalnym, dla których nabywca nie zgłosił żądania w zakresie wystawienia faktury.

MOMENT POWSTANIA OBOWIĄZKU UJĘCIA KOREKTY

• W przypadku, gdy podatnik w okresie, w którym wystawił fakturę korygującą, nie posiada dokumentacji potwierdzającej powyższe warunki – obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego dokonuje dopiero za okres rozliczeniowy, w którym posiada dokumentację wskazującą na ich spełnienie.
• Jeżeli podatnik: spełni łącznie wszystkie wymienione w przepisie warunki do pomniejszenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego, ale nie uwzględni faktury korygującej w rozliczeniu za okres, w którym je spełnił, jest zobowiązany uwzględnić ją przez dokonanie korekty deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym te warunki spełnił.
• Nowe zasady stosowane od 1 stycznia 2021 r. oznaczają, że dla powstania obowiązku pomniejszenia VAT naliczonego ważny jest nie sam moment otrzymania faktury korygującej, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania oraz moment spełnienia tych uzgodnionych warunków.

W przykładzie przedstawionym w objaśnieniach, Ministerstwo Finansów wskazuje na sytuację, kiedy nabywca został poinformowany o przesłankach do wystawienia faktury korygującej, ale jej jeszcze nie otrzymał. W takim przypadku, ma obowiązek wystawić dokument wewnętrzny, ujmujący zmniejszenie podatku naliczonego, a w przyszłości, po otrzymaniu faktury korygującej nie ma obowiązku korygowania pliku JPK_V7M/V7K.

KOREKTY WYSTAWIONE NA PRZEŁOMIE LAT 2020/2021

• Jeżeli uzgodnione warunki obniżenia podstawy opodatkowania spełniły się przed 1 stycznia 2021 r., ale faktura korygująca została wystawiona przez sprzedającego już w 2021 roku., pomniejszenie podstawy opodatkowania powinno zostać dokonane w myśl nowych zasad.
• Sprzedający, ma prawo do korekty podatku należnego już w rozliczeniu za styczeń 2021 r. pod warunkiem, że posiada odpowiednią dokumentację wskazaną w pakiecie SLIM VAT – prawo do rozliczenia korekty nie jest uzależnione od uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę.
• Nabywca powinien zmniejszyć podatek naliczony w rozliczeniu dokonywanym za styczeń 2021 r. (I kwartał 2021 r.). Nabywca nie ma obowiązku korekty rozliczenia za grudzień 2020, ponieważ nowe brzmienie przepisów obowiązuje dopiero od 1 stycznia 2021 r.
• W przypadku wystawienia duplikatu faktury korygującej, stosowanie odpowiednich zasad rozliczenia powinno zależeć od daty wystawienia samej faktury korygującej. Data wystawienia duplikatu pozostaje bez znaczenia.
• Jeśli sprzedawca występuje w niektórych transakcjach w roli nabywcy względem danego kontrahenta, jeżeli strony tak postanowią, możliwy jest wybór dotychczasowych zasad rozliczania faktur korygujących in minus obejmujący obydwa uzgodnienia

W przykładzie prezentowanym przez Ministerstwo Finansów, dwa podmioty będące wzajemnie dostawcami towarów i usług, zawarły między sobą porozumienie dwustronne o stosowaniu dotychczasowych zasad przed wystawieniem faktury korygującej w 2021 roku. Na jego mocy, mogą aktualnie rozliczać korekty podatku na zasadach obowiązujących do końca 2020 roku. Porozumienie takie może również pozostać jednostronne.

Jako uzgodnienie uznawana jest klasyczna forma dokumentu papierowego, jak również uzgodnienia dokonane i zapisane w formie elektronicznej. Uzgodnienie może mieć np. postać podpisanego elektronicznie oświadczenia woli lub skanu oświadczenia podpisanego odręcznie przez dostawcę towarów lub świadczącego usługi, przesłanych mailem do nabywcy. Wystarczające również będzie zawarcie oświadczenia woli obu stron w zakresie stosowania dotychczasowych zasad rozliczania faktur korygujących in minus, wynikające z samej treści wiadomości przekazanej pocztą elektroniczną.

Przewiduje się również możliwość rezygnacji z wyboru stosowania w trakcie 2021 r. dotychczasowych zasad rozliczania faktur korygujących in minus. Będzie ona jednak możliwa nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dokonano tego wyboru, i zostanie uzgodniona na piśmie pomiędzy i nabywcą.

WARUNKI OBNIŻENIA PODSTAWY OPODATKOWANIA LUB PODATKU NALEŻNEGO

• Przez uzgodnienie warunków pomniejszenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego rozumie się w szczególności:
  • zawarcie umowy określającej w jakich sytuacjach nabywca uzyskuje prawo do odzyskania części wynagrodzenia, np. ze względu na przyznany mu w ustalonych warunkach rabat.
  • przesłanki zawarte w regulaminach realizacji sprzedaży lub ogólnych warunkach umowy, których akceptacja dokonywana jest w momencie przystąpienia nabywcy do transakcji.
  • aneksy do umów, porozumienia lub inne dokumenty stosowane powszechnie w obrocie handlowym, skutkiem których jest obniżenie wynagrodzenia wykazanego na fakturze pierwotnej.
  • uzgodnieniem warunków pomniejszenia podstawy opodatkowania może być zarówno korespondencja mailowa, aneks do umowy albo inny dokument handlowy potwierdzający uzgodnienie warunków transakcji, w tym potwierdzenie dokonania nabywcy zwrotu zapłaty lub kompensaty skorygowanej wartości transakcji. Podatnik nie ma obowiązku przechowywania dokumentacji w formie papierowej, przy czym na żądanie urzędu skarbowego ma obowiązek przedstawić posiadaną dokumentację do weryfikacji.
  • na gruncie znowelizowanych przepisów dopuszczalną formą uzgodnienia mogą być również ustalenia ustne (telefoniczne) – jeżeli zostanie zapewnione odpowiednia dokumentacja potwierdzająca uzgodnienia. Może być to zapis rozmowy na nośniku danych (np. przyjęcie reklamacji poprzez call center). Notatka przygotowana po przeprowadzeniu rozmowy telefonicznej nie będzie wystarczającym dowodem.

• Domniemana akceptacja uzgodnienia/spełnienia warunków korekty

W sytuacjach wyjątkowych, dopuszczalną formą uzgodnienia może być również domniemana akceptacja uzgodnienia warunków transakcji. Można ją zastosować, gdy okoliczność dokonania korekty byłaby niemożliwa do uzgodnienia w inny dostępny sposób oraz kiedy wystawienie faktury korygującej albo dokonanie przelewu, będzie stanowiło element spełnienia warunków korekty.

• Dokonanie przelewu i zwrot towarów jako uzgodnienie warunków korekty

Jeżeli za jedyną formę komunikacji można uznać przelew ze zwrotem środków po przyznaniu rabatu, może być niezbędnym uzupełnienie dyspozycji przelewu lub korespondencji o odpowiedni opis. Będzie on również pełnił funkcję domniemanego uzgodnienia/spełnienia warunków korekty. Przykładowo, poza wskazaniem w opisie przelewu jakiej transakcji korygowanej dotyczy zwracana kwota, podatnik może dodać zastrzeżenie, że brak odpowiedzi w ustalonym terminie oznacza uzgodnienie/spełnienie warunków.

KOREKTY TRANSAKCJI MIĘDZYNARODOWYCH

Nie zmieniły się dotychczasowe zasady ujmowania faktur korygujących in minus z tytułu:

• eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów;
• dostawy towarów i świadczenia usług, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju;
• sprzedaży: energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, usług dystrybucji gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy.

Podatnicy dokonujący korekty wyżej wymienionych transakcji, dokonują jej obniżenia za okres rozliczeniowy, w którym została wystawiona faktura korygująca.

WYDŁUŻENIE TERMINU DO ODLICZENIA VAT NALICZONEGO.

1 stycznia 2021 roku pakiet Slim VAT wydłużył termin odliczenia VAT z dwóch, do trzech miesięcznych okresów rozliczeniowych. Według wyjaśnień Ministerstwa Finansów zmiana ta dotyczy faktur, dla których w 2020 r. nie upłynął termin rozliczania na bieżąco.

Jeżeli zatem podatnik, otrzymał fakturę w listopadzie 2020 r., nie uwzględnił jej w rozliczeniu za listopad lub grudzień 2020 r., może dokonać odliczenia VAT „na bieżąco” za styczeń albo luty 2021 r.

WSPÓLNE KURSY WALUT W VAT I PODATKU DOCHODOWYM

Ministerstwo Finansów doprecyzowuje, że wybór określonej metody przeliczania kursów walutowych w podatku VAT nie będzie spełniał przesłanki do uznania go za uzgodnienie / schemat podatkowy w myśl regulacji dotyczących raportowania schematów podatkowych (tzw. MDR), o których mowa w Dziale III Rozdziału 11a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

WIĄŻĄCA INFORMACJA STAWKOWA

WIS to instrument wskazujący sposób zaklasyfikowania towaru albo usługi według stosownej klasyfikacji używanej na potrzeby VAT, określa właściwą stawkę podatku dla tego towaru albo usługi. Od 1 stycznia 2021 r. WIS są ważne przez okres 5 lat od dnia ich wydania.

W przypadku, gdy w okresie jej ważności nastąpi zmiana przepisów ustawy o VAT, w wyniku której WIS stanie się niezgodna z przepisami, WIS wygasa z mocy prawa z dniem wejścia w życie przepisów.

Według wyjaśnień Ministra Finansów, organ podatkowy, po utracie ważności WIS, nie będzie mógł kwestionować np. wysokości stawki podatkowej stosowanej przez podatnika w oparciu o uzyskaną WIS w odniesieniu do dostawy, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru lub świadczenia usługi dokonanych po dniu, w którym WIS została doręczona do dnia utraty jej ważności.

WYDŁUŻENIE TERMINU NA WYWÓZ TOWARÓW DLA ZACHOWANIA STAWKI 0% PRZY OPODATKOWANIU ZALICZEK W EKSPORCIE

Wprowadzone w pakiecie SLIM VAT uproszczenie w zakresie eksportu towarów polega na wydłużeniu terminu na wywóz towarów poza terytorium UE z 2 do 6 miesięcy jako warunku do zastosowania stawki 0% dla otrzymanej zaliczki.

Wyjaśnienie MF dotyczy zaliczek na poczet eksportu towarów, które firma otrzymała w roku 2020, ale w stosunku do których termin wywozu towaru nie upłynął w 2020 r. Według podanego przykładu, jeżeli podatnik otrzymał zaliczkę na eksport towarów w listopadzie 2020 r., termin na wywóz towarów upływa dopiero w 2021 r. W takim przypadku do wywozu towarów może mieć zastosowanie nowy 6 miesięczny termin.