Pandemia COVID-19 wywołała chaos w wielu dziedzinach życia, powodując przy tym szkody gospodarcze i społeczne. Aby pomóc je naprawić, przejść do odbudowy gospodarki europejskiej oraz chronić i tworzyć miejsca pracy, Komisja Europejska proponuje kompleksowy plan odbudowy dla Europy. Reakcja UE na kryzys będzie rozłożona na okres do roku 2027 r., a jej największe nasilenie przypadnie na pierwsze najważniejsze lata odbudowy. W celu pobudzenia niezbędnych inwestycji Komisja proponuje podejście dwutorowe. Pierwszym z nich jest zwiększony długoterminowy budżet UE na lata 2021 – 2027 (o wartości 1 100 mld €). Drugim torem jest nowy instrument na rzecz odbudowy gospodarki – Next Generation EU, o wartości 750 mld €, który w okresie 2021 – 2024 zasili budżet UE środkami pozyskanymi na rynkach finansowych. Będzie on realizowany w ramach III filarów:

I: Pomoc Unii dla państw członkowskich w odbudowie i naprawie, by wyszły z kryzysu silniejsze. W ramach tego filaru przewidziano takie rozwiązania jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, REACT-EU, ulepszone programy rozwoju obszarów wiejskich, ulepszony mechanizm sprawiedliwej transformacji.

II: Rozpoczęcie odbudowy gospodarki i wspieranie inwestycji prywatnych przy użyciu Instrumentu Wsparcia Wypłacalności, Instrumentu na rzecz Inwestycji Strategicznych, ulepszonego program InvestEU.

III: Wyciągnięcie wniosków z kryzysu. W ramach tego filaru przewidziano nowy program w dziedzinie zdrowia – EU4Health, mający na celu zwiększenie bezpieczeństwa w dziedzinie zdrowia i przygotowanie się na przyszłe kryzysy zdrowotne oraz ulepszony program rescEU i Europejski Mechanizm Ochrony Ludności.

Komisja proponuje również zasilenie dodatkowymi środkami innych programów, jak np. program „Horyzont Europa” i inne.

Tegoroczny kryzys uwidocznił znaczenie programów europejskich i pokazał, że w sytuacjach jak ta, niezwykle ważnym jest to, by Unia mogła reagować szybko i elastycznie. Aby było to możliwe, wymagany jest bardziej elastyczny budżet UE. Z tego powodu Komisja zaproponowała wzmocnienie jego elastyczności oraz narzędzi reagowania kryzysowego poprzez zapewnienie funkcjonowania Rezerwy na rzecz Solidarności i Pomocy Nadzwyczajnej, która umożliwi szybkie zasilanie instrumentów UE za pośrednictwem transferów budżetowych, Funduszu Solidarności, przeznaczonego na wspieranie państw członkowskich w reakcji i odbudowie w następstwie klęsk żywiołowych takich jak, np. susze, powodzie, Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji, zapewniającego pomoc umożliwiającą reintegrację na rynku pracy dla osób, które straciły pracę w wyniku nieoczekiwanych wydarzeń skutkujących restrukturyzacją, takich jak kryzys finansowy lub gospodarczy.

W celu sfinansowania niezbędnych inwestycji Komisja w imieniu UE wyemituje obligacje na rynkach finansowych. Będzie ona pozyskiwała fundusze na rynkach i przekazywała je za pośrednictwem instrumentu Next Generation EU na programy mające na celu naprawę szkód gospodarczych i społecznych. Komisja zaciągnie pożyczki na kwotę do 750 mld € oraz przekaże środki na jeden z nowych lub wzmocnionych programów lub sfinansuje składnik dotacyjny Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności albo udzieli pożyczek państwom członkowskim znajdującym się w potrzebie za pośrednictwem nowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności na warunkach pierwotnej emisji. W ten sposób państwa członkowskie będą mogły pośrednio zapożyczać się na bardzo dobrych warunkach, korzystając z wysokiego ratingu kredytowego UE i stosunkowo niskich stóp oprocentowania w porównaniu z kilkoma państwami członkowskimi.

W ramach planu odbudowy gospodarki UE Komisja Europejska zaktualizowała również swój program prac na 2020 r. Program ten kładzie nacisk na inicjatywy, które wspierają odbudowę europejskiej gospodarki, chronią ludzkie życie i zapewniają ludziom źródło utrzymania.