W ostatnim czasie weszły w życie przygotowane przez Ministerstwo Finansów dwie nowelizacje ustawy o podatku akcyzowym. Jest to kolejna już odsłona działań podejmowanych na rzecz ograniczenia nieprawidłowości w obszarze opodatkowania akcyzą wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych poprzez uszczelnienie obrotu tymi wyrobami.

Wprowadzone zmiany to nowe narzędzia nadzoru w rękach fiskusa ale także nowe obowiązki nałożone na podmioty zajmujące się obrotem wyrobami akcyzowymi i samochodami osobowymi.

Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych

Z dniem 1 lutego 2021 uruchomiony został Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych, który zastępuje rejestry prowadzone dotychczas przez naczelników urzędów skarbowych, a papierowa dokumentacja zostaje zastąpiona elektroniczną.

Poza podmiotami dotychczas zobowiązanymi do rejestracji obowiązkiem tym zostały objęte również:

– podmioty, u których są niszczone wyroby akcyzowe, nieprzydatne do spożycia, zużycia czy przerobu,

– pośredniczące podmioty węglowe i pośredniczące podmioty gazowe,

– podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej, niebędące osobami fizycznymi takimi jak wojsko, policja czy przedszkola,

– zużywające zwolnione od akcyzy: paliwa lotnicze, paliwa żeglugowe, gaz LPG.

Rejestracji należy dokonać przed podjęciem działalności gospodarczej w obszarze akcyzy lub przed pierwszym nabyciem przeznaczonych do zużycia wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy.

Warto zaznaczyć, iż podmioty dotychczas zarejestrowane nie mają obowiązku ponownej rejestracji. Są jednak zobowiązane do elektronicznego potwierdzenia dotychczasowych danych a także uzupełnienia zgłoszenia rejestracyjnego o właściwy dla nich organ podatkowy.

Rejestracji do celów akcyzowych, jak również aktualizacji w wymaganym zakresie należy dokonać do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), co dla niektórych podmiotów może wiązać się z koniecznością założenia konta na portalu oraz uzyskanie numeru ID SISC.

Rejestracji lub aktualizacji należy dokonać w nieprzekraczalnym terminie do 30 czerwca 2021 r.

Wiążąca Informacja Akcyzowa

Istotne i szerokie zmiany zostały wprowadzone również w zakresie wydawania i obowiązywania Wiążącej Informacji Akcyzowej (WIA).

Dotychczas bezterminowe obowiązywanie Wiążącej Informacji Akcyzowej zostało ograniczone
do 5 lat od dnia jej wydania. Jednocześnie ustawodawca upoważnił organ podatkowy do przedłużenia ważności WIA na okres nie dłuższy niż 5 lat na wniosek podmiotu, na rzecz którego WIA została wydana złożony nie później niż 3 miesiące przed upływem terminu jej ważności.

Poza tym organ podatkowy, który wydał WIA, może w drodze decyzji, z urzędu lub na wniosek posiadacza WIA, dokonać jej zmiany jeśli stwierdzi, że nie jest już zgodna z przepisami prawa w wyniku np. zmiany przepisów wstępnych, uwag lub uwag dodatkowych do sekcji lub działów w Nomenklaturze Scalonej (CN) czy też utraty zgodności WIA z interpretacją Nomenklatury Scalonej (CN).

Ważne: nowelizacja nałożyła na posiadaczy WIA obowiązek jej stosowania nawet jeśli nie jest dla nich do końca korzystna.

O wydanie WIA wnioskować mogą podmioty dokonujące, bądź zamierzające dokonywać czynności:

• podlegających opodatkowaniu akcyzą,
• organizacji obrotu wyrobami akcyzowymi,
• oznaczania znakami akcyzy.

Wniosku nie może już zatem złożyć dowolny podmiot, przez co ograniczony został potencjalny krąg podmiotów na rzecz, których WIA może zostać wydana.

Deklaracja podatkowa i ewidencja tylko w formie elektronicznej

Ostatnia nowelizacja, uchwalona 30 marca 2021 r, wprowadziła obowiązek składania deklaracji podatkowych oraz prowadzenia ewidencji jedynie w formie elektronicznej. Przewidziany został
przy tym okres przejściowy, umożliwiający podmiotom dostosowanie swoich procesów do nowych warunków. Od 1 lipca 2021 r. deklaracje (z wyłączeniem deklaracji składanych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej), a od 1 stycznia 2022 r. również ewidencje do których prowadzenia zobowiązane są podmioty, mają mieć format wyłącznie elektroniczny.

Nowe deklaracje podatkowe dla niektórych podmiotów

Z dniem 1 lipca 2021 r. wchodzi w życie nowy obowiązek dla podmiotów, które w swojej działalności wykorzystują wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy (z pewnymi wyjątkami) lub też wyroby wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym opodatkowane zerową stawką akcyzy. Tacy podatnicy będą zobowiązani do składania deklaracji podatkowych, co do tej pory nie należało do ich powinności.

Zastosowanie będzie miał kwartalny okres rozliczeniowy a sama deklaracja musi być złożona w terminie do 25. dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Pierwsza deklaracja w tym zakresie będzie musiała zostać złożona zatem do 25 listopada 2021 r.

Samochody osobowe

Tym razem przedstawione zmiany nie ominęły również samochodów osobowych. Nowelizacja wprowadziła bowiem nowe czynności opodatkowane akcyzą:

– dokonanie w pojeździe samochodowym, zarejestrowanym na terytorium kraju, zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy,

– nabycie lub posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju, jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu,

a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.

Nowością jest także obowiązek złożenia jednej deklaracji podatkowej obejmującej całkowitą kwotę akcyzy do zapłaty w przypadku, gdy samochód osobowy stanowi przedmiot współwłasności.

Zezwolenia akcyzowe

Wprowadzone zmiany dają obecnie możliwość odmowy wydania zezwolenia akcyzowego, w przypadku gdy zachodzi uzasadniona obawa, że prowadzenie działalności na podstawie wydanego zezwolenia może powodować zagrożenie ważnego interesu publicznego lub też podmiot nie będzie wywiązywał się z obowiązku rozliczania się z podatków stanowiących dochód budżetu państwa.

Jednocześnie naczelnik urzędu skarbowego ma możliwość cofnięcia z urzędu zezwoleń na prowadzenie działalności w obszarze wyrobów akcyzowych jeżeli prowadzenie działalności na podstawie tego zezwolenia powoduje zagrożenie ważnego interesu publicznego.

Warto dodać, że w określonych przypadkach decyzje o cofnięciu zezwolenia akcyzowego będą natychmiast wykonalne, co oznacza konieczność natychmiastowego zaprzestania działalności przez podmiot, któremu cofnięto zezwolenie.

Susz tytoniowy

Organy podatkowe nabyły możliwość odmowy dokonania wpisu do rejestru pośredniczących podmiotów tytoniowych, w przypadku gdy zachodzi uzasadniona obawa, że prowadzenie działalności na podstawie uzyskanego wpisu może powodować zagrożenie ważnego interesu publicznego lub też podmiot nie będzie rozliczał się z podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Dodatkowo, naczelnik urzędu skarbowego może z urzędu wydać decyzję o wykreśleniu PPT z rejestru w przypadku

prowadzenia przez niego działalności w sposób powodujący zagrożenie ważnego interesu publicznego. A także w sytuacji gdy osoba kierująca działalnością PPT w ostatnich 3 latach kierowała również działalnością innego podmiotu, który w tym czasie  w sposób uporczywy nie regulował
w terminie należności podatkowych stanowiących dochód budżetu państwa.

Inne zmiany

• wprowadzenie możliwości podziału przemieszczenia wyrobów energetycznych, przesyłanych transportem kolejowym z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy co najmniej na dwa przemieszczenia;
• objęcie systemem monitorowania dostaw wyrobów węglowych dokonywanych przez podmiot, który w poprzednim roku kalendarzowym sprzedał ponad 30 mln kilogramów wyrobów węglowych;
• obowiązkowe oznaczenie wyrobów nowatorskich oraz płynu do papierosów elektronicznych, przeznaczonych do sprzedaży podatkowymi lub legalizacyjnymi znakami akcyzy;
• zniesienie obowiązku prowadzenia ewidencji przez osoby fizyczne produkujące energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW;
• zwolnienie paliwa żeglugowego z akcyzy tylko pod warunkiem wpisania statku do odpowiedniego rejestru;
• wprowadzenie obowiązku prowadzenia przez sprzedawców rejestru nabywców wyrobów (bez względu na kod CN), które w swym składzie zawierają alkohol etylowy o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu przekraczającej 50% objętości skażony mieszaniną alkoholu izopropylowego i benzoesanu denatonium lub mieszaniną alkoholu tert-butylowego i benzoesanu denatonium, lub alkoholem izopropylowym.

Nie sposób odmówić słuszności działaniom wymierzonym przeciw nieuczciwym podmiotom, czy też nieuczciwym praktykom na rynku wyrobów akcyzowych. Pozytywnym kierunkiem jest również zmniejszanie obciążenia biurokracją podmiotów działających uczciwie, jak również wprowadzanie nowych rozwiązań mających na celu usprawnianie działania organów celno-skarbowych oraz upraszczanie wzajemnych relacji podatnik – urzędnik.

Projektując zmiany trzeba jednak mieć na względzie zarówno koszty, jak i nakłady czasowe niezbędne do przystosowania się legalnie funkcjonujących podmiotów do kolejnych zmian i co raz to nowych obowiązków, które potrafią czasami skutecznie zniechęcić do prowadzenia działalności gospodarczej w niełatwej i tak branży wyrobów akcyzowych.

Michał Nawrocki, Konsultant w Accreo