W Sejmie procedowany jest obecnie projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych przygotowany przez Ministerstwo Aktywów Państwowych. Nowelizacja KSH ma dotyczyć tzw. prawa holdingowego i zakłada wprowadzenie znacznie szerszej regulacji relacji pomiędzy spółką dominującą oraz spółkami zależnymi wchodzącymi w skład grupy spółek.

W obecnym brzmieniu Kodeks spółek handlowych reguluje te relacje bardzo szczątkowo, ograniczając się do definicji spółki dominującej oraz pojedynczych obowiązków i zakazów związanych z powstaniem stosunku dominacji i zależności pomiędzy spółkami. Projektodawca podkreśla, że nowelizacja również nie zakłada pełnej regulacji prawa holdingowego, a regulację jedynie tych kwestii, w których jest ona, zdaniem projektodawcy, rzeczywiście niezbędna i wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez przedsiębiorców.

Proponowana nowelizacja przewiduje wprowadzenie do Kodeksu spółek handlowych nowego działu, pod tytułem „Grupa spółek”. Poniżej pokrótce przedstawiamy Państwu najważniejsze z planowanych w tym zakresie zmian:

• wprowadzenie definicji „grupy spółek” jako spółki dominującej i spółki lub spółek zależnych, kierujących się wspólną strategią gospodarczą. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu grupa spółek nie jest więc tożsama ze stosunkiem dominacji i zależności, a ma być jego „kwalifikowaną” formą (dodatkowa przesłanka kierowania się wspólną strategią gospodarczą);
• wprowadzenie pojęcia „interesu grupy spółek”, którym spółka powinna się kierować obok własnego interesu (z zastrzeżeniem , że nie może to prowadzić do pokrzywdzenia takim działaniem wierzycieli lub wspólników spółki zależnej). Projekt nie odpowiada na pytanie jak należy postąpić w przypadku powstania kolizji interesu spółki i interesu grupy spółek. W uzasadnieniu wskazano jednak, że regulacja ta nie tworzy zasady nadrzędności interesu grupy spółek nad interesem własnym spółki;
  • w każdym przypadku: spółka ma obowiązek odmówić wykonania wiążącego polecenia, jeśli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności spółki, lub groziłoby niewypłacalnością;
  • w przypadku spółek innych niż jednoosobowe: spółka odmawia wykonania wiążącego polecenia, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie najbliższych dwóch lat.wprowadzenie instytucji „wiążącego polecenia”, które ma stanowić narzędzie zarządzania grupą spółek. Zgodnie z projektowanym art. 21(2) § 1 KSH spółka dominująca może wydać wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw w spółce zależnej, zaś spółka zależna powinna co do zasady takie polecenie wykonać. Ewentualna szkoda wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia nie wiązałaby się z odpowiedzialnością członków zarządu, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej na podstawie art. 293, art. 300(12) i art. 483 KSH.Projekt przewiduje również kwestie odmowy przez spółkę zależną wykonania wiążącego polecenia:

• wprowadzenie odpowiedzialności spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia, wykonanego następnie przez spółkę zależną. Jest to odpowiedzialność zarówno wobec samej spółki zależnej, jak i jej wierzycieli i wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych;
• wprowadzenie prawa do informacji spółki dominującej o spółkach zależnych uczestniczących w grupie i rozszerzenie kompetencji rady nadzorczej spółki dominującej, która miałaby sprawować stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę lub spółki zależne uczestniczące w grupie spółek;
• rozszerzenie instytucji squeeze-out i sell-out na spółki z o.o. uczestniczące w grupie oraz przyjęcie bardziej liberalnych przesłanek ich stosowania niż w przepisach ogólnych:
  • prawo do przymusowego wykupu udziałów (akcji) wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. squeeze-out:
    Zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek mogłoby podjąć uchwałę o przymusowym wykupie udziałów (akcji) wspólników (akcjonariuszy) reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego;
  • prawo do przymusowego odkupu udziałów (akcji) należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. sell-out:
    Przymusowy odkup udziałów (akcji) następowałby na żądanie wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych. Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 21(10) KSH wspólnicy (akcjonariusze) dysponujący nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie mogliby żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) sprawy podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów (akcji) przez spółkę dominującą, która reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej.

Projektowana nowelizacja przewiduje również szereg dodatkowych zmian w tym m.in.:

• wprowadzenie obowiązku lojalności dla członków zarządu oraz rady nadzorczej,
• wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji;
• rozszerzenie uprawnień kontrolnych rad nadzorczych spółek, w tym poprzez tworzenie komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych oraz możliwość podjęcia decyzji o skorzystaniu z usług doradcy rady nadzorczej w sprawie zbadania określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego.

Na obecnym etapie nie ma pewności, czy powyższe rozwiązania wejdą w życie w pierwotnie zakładanym brzmieniu. Będziemy na bieżąco monitorować postęp prac legislacyjnych nad projektem, aby niezwłocznie po uchwaleniu zmian poinformować Państwa o krokach niezbędnych do ich realizacji.