W 2023 roku odbyły się pierwsze dwa nabory w Ścieżce SMART, realizowane w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). W przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw oba cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem tj.

1. w naborze do 9 maja złożono 1 558 w tym skierowanych do oceny 1 540 wniosków,
2. w naborze do 15 listopada złożono 2 722 wniosków.

Niestety opublikowane 19 października 2023 r. przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) wyniki oceny projektów w pierwszym naborze nie były zbyt optymistyczne, gdyż tylko 198 wniosków otrzymało ocenę pozytywną, a 1 298 wniosków zostało ocenionych negatywnie.

Ocena projektów złożonych w drugim naborze ciągle trwa oraz zaplanowany jest już kolejny nabór dla przedsiębiorstw MŚP w terminie od 27 czerwca do 24 października 2024 r.

Poniżej przedstawimy główne przyczyny negatywnej oceny wniosków na podstawie opracowania PARP „Przyczyny negatywnej oceny wniosków złożonych w 1. naborze do „ścieżki SMART” dla MŚP”.

Zgodnie z Regulaminem wyboru projektów każdy wniosek jest oceniany zgodnie z:

• kryteriami obligatoryjnymi (ocena TAK/NIE spełnia/nie spełnia) tj.:
  • kryteria wspólne dla całego projektu (7 kryteriów) oraz
  • kryteria specyficzne dla każdego modułu (od 6 do 8 w zależności od modułu).
• kryteriami rankingującymi (ocena punktowa).

Projekt może zostać wybrany do dofinansowania, jeśli w każdym z kryteriów obligatoryjnych wspólnych dla projektu oraz w każdym z kryteriów obligatoryjnych dla danego modułu otrzyma ocenę „TAK”.

Liczba uzyskanych punktów w wyniku oceny kryteriów rankingujących decyduje o pozycji projektu na liście rankingowej, ale liczba punktów nie decyduje o ocenie pozytywnej. Tylko 4% wszystkich negatywnie ocenionych wniosków uzyskało wysoką punktację w kryteriach rankingujących tj. minimum 20 punktów (na 25 możliwych do uzyskania).

Jak wynika z raportu PARP 90% wniosków ocenionych negatywnie nie spełniła co najmniej 25% kryteriów wymaganych dla danego projektu, przy czym najniższa liczba wymaganych kryteriów wynosiła 14 (projekty jednomodułowe), a najwyższa liczba wymaganych kryteriów wynosiła 55 (7 modułów).

W grupie wniosków z oceną negatywną powyżej 25% kryteriów są wnioski jednomodułowe (których było najwięcej w całej populacji złożonych wniosków), które nie spełniły co najmniej 4 kryteriów.

Główne przyczyny negatywnej oceny wniosków w zakresie kryteriów wspólnych dla projektu to:

• 86% wniosków nie spełniło kryterium projekt obejmuje moduł obligatoryjny moduł B+R lub wdrożenie innowacji. Podstawą spełnienia tego kryterium jest otrzymanie oceny „TAK” we wszystkich kryteriach obligatoryjnych dla co najmniej jednego modułu obligatoryjnego w projekcie.
• 60% wnioskodawców nie spełniło kryterium zdolności wnioskodawcy do finansowej realizacji projektu. Ocena tego kryterium jest dokonywana na podstawie analizy przedstawionej w Modelu finansowym, który stanowi załącznik do wniosku.
• 57% wniosków nie spełniło kryterium projekt spełnia zasadę zrównoważonego rozwoju. Jedno z kluczowych kryteriów wymagające wpisania się projektu w odpowiednie przepisy w zakresie ochrony środowiska oraz zdefiniowania wskaźników środowiskowych, które będą spójne, mierzalne oraz realne do osiągniecia w ramach projektu.
• 48% Spójność projektu. Ocenie podlega, czy wskazano powiązania pomiędzy poszczególnymi modułami w projekcie w szczególności wykazanie, że zaplanowane zadania w ramach wszystkich modułów są racjonalne, komplementarne i zapewniają synergię na poziomie projektu lub spójność ze strategią przedsiębiorstwa.

Główne przyczyny negatywnej oceny w poszczególnych w kryteriach dla wybranych modułów:

Moduł B+R

• Prawie 80% wnioskodawców nie spełniło kryterium Istota modułuin., nie wykazując, że w wyniku projektu zostanie opracowana innowacja produktowa co najmniej na skalę polskiego rynku. W tym ponad 62% wnioskodawców nie potwierdziło, że prace B+R uwzględnione w ramach zadań modułu są jasno sprecyzowane, niezbędne, adekwatne i układają się w logiczną całość co wskazuje, że w ponad 60% projektów zaplanowano działania, które nie są pracami B+R. Dodatkowo, 78% wnioskodawców nie wykazało, że wydatki są racjonalne i uzasadnione.
• W zakresie kryterium potencjał do realizacji modułu negatywnie oceniono m.in.:
  • Wskaźniki – 75% wnioskodawców nie wykazało we wniosku o dofinansowanie wszystkich adekwatnych wskaźników produktu i rezultatu dla modułu, gdyż wskaźniki rezultatu nie uwzględniają parametrów nowych cech i funkcjonalności innowacji wynikających z prac B+R, a 76% określiło te wskaźniki w sposób nieprawidłowy (wartości bazowe, docelowe, brak sposobu ich wyliczenia lub brak sposobu ich weryfikacji).
  • Budżet modułu – 56,25% wnioskodawców nie wykazało, że wprowadzenie rezultatu modułu na rynek jest opłacalne, w tym prognoza finansowa przychodów oraz kosztów związanych z wdrożeniem nowego procesu biznesowego lub produktu nie wskazała na opłacalność projektu.
  • Zasoby techniczne – 54,55% wnioskodawców w projektach, w których prace B+R powierzone podwykonawcy uznano za krytyczne dla osiągnięcia celu modułu B+R, nie dokonało wyboru podwykonawcy przed złożeniem wniosku i nie podpisało umów warunkowych z podwykonawcą (brak nie podlegający poprawie).

Moduł Wdrożenie Innowacji

• W zakresie kryterium Istota modułu negatywnie oceniono m.in.:
  • Rodzaje prac B+R (samodzielne/zlecone/zakupione) – 85,42% wnioskodawców nie wykazało, że prace B+R miały znaczący i bezpośredni wpływ dla innowację produktową lub w procesie biznesowym, które są przedmiotem wdrożenia tj. nowe cechy i funkcjonalności innowacji wynikają z tych prac B+R, natomiast 72 % wnioskodawców w projektach nieobjętych modułem B+R nie opisało wyników przeprowadzonych prac B+R, ich formy, sposobu uwzględnienia w aktywach przedsiębiorstwa.
  • Innowacyjność – 87,76% wnioskodawców nie wykazało, że wdrażany produkt/proces charakteryzuje się nowością w odniesieniu do posiadanych przez niego nowych cech i funkcjonalności w porównaniu do rozwiązań o podobnej funkcji podstawowej, dostępnych/stosowanych na rynku polskim.
  • Ponad 92% wnioskodawców nie wykazało, że wydatki są racjonalne i uzasadnione.
• Ponad połowa wnioskodawców nie wykazała, że posiadane i planowane do pozyskania w ramach modułu zasoby techniczne i kadrowe są wystarczające do jego realizacji w ramach kryterium potencjał do realizacji modułu.
• Powyżej ¾ wnioskodawców nie wykazało, że wprowadzenie rezultatu modułu na rynek jest opłacalne, w tym prognoza finansowa przychodów oraz kosztów związanych z wdrożeniem nowego procesu biznesowego lub produktu nie wskazała na opłacalność projektu, spowodowało negatywną ocenę w ramach kryterium budżet modułu.
• W ramach kryterium wskaźniki modułu większość wnioskodawców nie wykazała, że wskaźniki produktu i rezultatu dla modułu są adekwatne dla wnioskowanego wsparcia, spójne, mierzalne, prawidłowo określone i obiektywnie weryfikowalne, a 87,7% określiło te wskaźniki w sposób nieprawidłowy (wartości bazowe, docelowe, brak sposobu ich wyliczenia lub brak sposobu ich weryfikacji).

Podsumowanie

Jak wynika z opracowania PARP 2/3 projektów nie spełniło jednego lub więcej aspektów wskazanych jako obowiązkowe w najważniejszym kryterium: Istota modułu co oznacza, że planowane działania opisane w module B+R nie stanowiły projektu badawczego, nie stanowiły prac badawczych, a jedynie rutynowe działania przedsiębiorstwa w celu ulepszania i usprawniania produktów lub procesów.

Planowane do opracowania produkty lub procesy nie miały cech i/lub funkcjonalności świadczących o co najmniej krajowym poziomie innowacyjności, nie zostały porównane do najlepszych rozwiązań w kraju lub w ogóle nie wykazano takich cech w sposób mierzalny i obiektywny. Prawie 80% wniosków nie zawierało prawidłowo opisanych i sparametryzowanych cech lub funkcjonalności świadczących o innowacyjności produktu lub procesu o skali co najmniej krajowej.

Kolejną nieprawidłowością, która pojawiła się 60% projektów to brak informacji, które uprawdopodobniają zdolność Wnioskodawcy do finansowej realizacji projektu.