Prawdopodobnie już z dniem 1 lipca 2020 r. wejdą w życie zmiany przepisów o VAT mogące mieć istotne znaczenie dla przedsiębiorców zaangażowanych w handel transgraniczny. Zmiany te dotyczyć będą procedury przemieszczania towarów przez przedsiębiorcę do magazynów znajdujących się na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Wprowadzenie nowych regulacji jest konieczne z uwagi na obowiązek wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z dnia 4 grudnia 2018 r. Dostosowanie przepisów powinno było nastąpić najpóźniej do 31 grudnia 2019 roku, jednak pomimo podjętych prac termin ten wydłużył się.

Jak jest obecnie

Polska ustawa o VAT zawiera już regulacje dotyczące przemieszczania towarów do magazynów znajdujących się na terenie innego państwa członkowskiego. Jest to procedura magazynu konsygnacyjnego, której celem jest uproszczenie w takich sytuacjach rozliczeń VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT).

Mechanizm funkcjonowania magazynu konsygnacyjnego opiera się na następujących założeniach:

• podmiot X przemieszcza swoje towary do innego kraju UE, gdzie przechowywane są przez podmiot Y w wyodrębnionym miejscu ( magazynie konsygnacyjnym), ale towary te pozostają własnością podmioty X,
• podmiot Y pobiera towary z magazynu konsygnacyjnego w miarę zapotrzebowania, a w momencie pobrania towaru dochodzi do przeniesienie własności towaru na podmiot Y,
• w momencie pobrania towaru przez podmiot Y, podmiot X zobowiązany jest do wykazania WDT w kraju, z którego towary zostały wysłane, a podmiot Y musi wykazać WNT w kraju nabycia.

Zastosowanie tego mechanizmu pozwala podmiotowi X uniknąć konieczności wykazania WNT w kraju przeznaczenia towarów, a następnie wykazania dostawy krajowej na rzecz podmiotu Y, a w konsekwencji umożliwia uniknięcie rejestracji dla celów VAT w kraju, w którym znajduje się magazyn konsygnacyjny. Dodatkową korzyścią jest samo przesunięcie terminu powstania obowiązki wykazania WDT i WNT dopiero na moment pobrania określonej ilości towaru.

Istniejąca obecnie procedura magazynu konsygnacyjnego spełnia wiele założeń znajdujących się w tym zakresie w implementowanej Dyrektywie. Niemniej nie jest to stan wystarczający, co wynika w dużej mierze z faktu, że możliwość zastosowania istniejącej procedury uwarunkowane jest restrykcyjnych warunkami, które to Dyrektywa ta ma za zadanie znieść.

Obecnie zatem możliwe jest zastosowanie procedury magazynu konsygnacyjnego wyłącznie po spełnieniu następujących warunków:

• podmiot X nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony na terytorium kraju, w którym prowadzony jest magazyn konsygnacyjny,
• przechowywane w magazynie konsygnacyjnym towary są przeznaczone do działalności produkcyjnej lub usługowej podmiotu Y, z wyłączeniem działalności handlowej,
• prowadzący magazyn konsygnacyjny podmiot Y, przed pierwszym wprowadzeniem przez X towaru do tego magazynu, złożył w formie pisemnej naczelnikowi urzędu skarbowego zawiadomienie o zamiarze prowadzenia magazynu konsygnacyjnego zawierające m.in. dane podmiotu X i Y takie jak ich nazwy, numery identyfikacyjnych, adresy siedziby i miejsca, w którym znajduje się magazyn konsygnacyjny,
• prowadzący magazyn konsygnacyjny podmiot Y prowadzi ewidencję towarów wprowadzanych do tego magazynu, zawierającą datę ich wprowadzenia, datę pobrania towarów z magazynu, dane pozwalające na identyfikację towarów, a także dane dotyczące powrotnego przemieszczenia towarów.

Jak pokazuje dotychczasowa praktyka, powyżej określone sformalizowane warunki zastosowania procedury magazynu konsygnacyjnego, wielokrotnie uniemożliwiały jej zastosowanie, w sytuacjach, w których z gospodarczego punktu widzenia byłoby to jak najbardziej właściwe i wygodne dla przedsiębiorców. Słusznie zatem wprowadzane są obecnie przedmiotowe uproszczenia.

Jak będzie po zmianach

Nowe przepisy ustawy o VAT, które mają zapewnić zgodność z Dyrektywą, wprowadzą inną, nieco zmodyfikowaną i uproszczoną charakterystykę działania magazynu konsygnacyjnego zwaną procedurą magazynu call-off stock. Najważniejsze różnice wynikające z nowych, procedowanych regulacji w tym zakresie przedstawiają się następująco:

• podmiot X nie musi już spełniać warunku braku rejestracji na VAT w kraju, w którym prowadzony jest magazyn typu call-off stock. Może on być zarejestrowany w tym kraju, a nie może jedynie posiadać w nim siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności,
• magazyn typu call-off stock nie musi już być prowadzony wyłącznie przez podmiot Y, ale może być także prowadzony przez podmiot trzeci,
• podmiot Y nie musi już dokonywać zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze prowadzenia magazynu konsygnacyjnego przed pierwszym wprowadzeniem przez X towaru do magazynu, ale na nowych zasadach będzie musiał dokonać takiego zawiadomienia w terminie 14 dni od dnia pierwszego wprowadzenia towarów do magazynu,
• podmiot Y może zostać zastąpiony przez inny podmiot, w trakcie trwania procedury call-off stock i nie wpłynie to na utratę uproszczenia wynikającego z tej procedury,
• podmiot X, podmiot Y oraz ewentualnie podmiot trzeci prowadzący magazyn, będą musieli prowadzić szczegółową ewidencję towarów, która została określona Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) 282/2011,
• na podmiocie X będzie ciążył nowy obowiązek, w postaci konieczności złożenia Informacji Podsumowującej VAT-UE w kraju wysyłki, w momencie przemieszczenia towarów, z podaniem numeru VAT przyszłego nabywcy towaru.
• maksymalny okres przechowywania towarów w magazynie bez powstania obowiązku podatkowego wynosi 12 miesięcy, co jest pogorszeniem sytuacji, gdyż dotychczas był to okres 24 miesięcy,
• upływ maksymalnego okresu przechowywania, utrata lub zniszczenie towaru oznacza konieczność wykazania WNT z tytułu przemieszczenia własnych towarów przez podmiot X,
• jeżeli w terminie 12 miesięcy nie nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel i zostały one powrotnie przemieszczone do państwa członkowskiego, z którego zostały pierwotnie wysłane, a podmiot X zarejestrował ich powrotne przemieszczenie to uznaje się, że nie miało miejsca wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.

Bilans zmian

Analiza wprowadzanych zmian pokazuje, że choć są pewne minusy to zdecydowanie więcej odnotować można plusów.

Przede wszystkim magazyn konsygnacyjny będzie mógł być prowadzony przez podmiot trzeci, co powinno znacznie rozszerzyć krąg podmiotów, które będą mogły z tych regulacji skorzystać.

Równie ważne, z praktycznego punktu widzenia, jest wprowadzenie możliwości zastąpienia odbiorcy, a także powrotnego wywozu towaru. Przykładowo, jeżeli polski podatnik dostarczy do magazynu w Niemczech wyprodukowane towary, a niemiecki kontrahent nie dokona ich nabycia to możliwe będzie, przy spełnieniu określonych warunków, zastąpienie tego kontrahenta innym, a zmiana taka nie pozbawi stron tej transakcji benefitów wynikających z zastosowania procedury magazynu call-off stock. Co więcej, nawet jeśli polskiemu podatnikowi, w ogóle, nie uda się tego towaru sprzedać to będzie on mógł przetransportować ten towar do Polski i nie poniesienie z tego tytułu żadnych konsekwencji, gdyż transakcja ta będzie neutralny podatkowo.

Na minus z pewnością trzeba odnotować skrócenie, z 24 do 12 miesięcy, czasu, w jakim towary mogą być przechowywane przed dostawą. Niekorzystne jest też z pewnością konieczność wykazania WNT z tytułu utraty lub zniszczenia towaru, co często spowodowanej jest przecież czynnikami niezależnymi od stron transakcji. Szczególne problemy mogą dotyczyć tu branży spożywczej, która obraca towarami ze swej natury nietrwałymi.

Na koniec należy również wspomnieć, że wraz z ww. zmianami dokonuje się zmiany w kodeksie karnym skarbowym, w którym wprowadzone zostaje nowe wykroczenie polegające na niezłożeniu lub nieterminowym złożeniu zawiadomienia do naczelnika urzędu skarbowego o prowadzeniu magazynu w procedurze call off stock. Osoba odpowiedzialna za takie zaniechanie będzie podlegać karze grzywny za wykroczenia skarbowe.