W nowej perspektywie finansowej 2021-2027 Unia Europejska przeznaczy 750 mld euro na Fundusz Odbudowy, którego celem ma być odbudowa i przywracanie odporności gospodarek UE na ewentualne kryzysy oraz przygotowanie ich na przyszłe, nieprzewidziane okoliczności. W przypadku Polski, rząd będzie miał do dyspozycji około 58 miliardów euro, z czego 23,9 miliarda euro w formie dotacji oraz 34,2 miliarda euro w formie pożyczek Aby móc skorzystać z Instrumentu Odbudowy i Zwiększenia Odporności, będącego częścią Funduszu Odbudowy, każde z państw UE ma obowiązek opracować Krajowy Plan Odbudowy (KPO). Dokument ten określa cele związane z odbudową i tworzeniem odporności społeczno-gospodarczej po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 oraz proponowane do realizacji reformy i inwestycje.

W przypadku polskiego Krajowego Planu Odbudowy, prace nad jego projektem zakończyły się pod koniec lutego. Na podstawie propozycji projektów przesyłanych przez instytucje, w tym przedstawicieli poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, grupy robocze Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej dokonały oceny nadesłanych projektów oraz wyboru tych, które będą mogły być sfinansowane z KPO oraz tych, dla których środki zostaną przeznaczone z innych źródeł. Powstały projekt został przekazany do konsultacji społecznych które, będą odbywać się przez cały marzec. Opracowany projekt KPO obejmuję opis reform i inwestycji dotyczących 5 obszarów wsparcia:

1. Odporność i konkurencyjność gospodarki;
2. Zielona energia i zmniejszenie energochłonności;
3. Transformacja cyfrowa;
4. Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia;
5. Zielona, inteligenta mobilność.

Podczas trwających konsultacji społeczności, istnieje możliwość zgłaszania poprawek do treści projektu dokumentu. Po zakończeniu konsultacji, w programie zostaną naniesione ewentualne poprawki, a następnie zostanie on przekazany do akceptacji Komisji Europejskiej w terminie do końca kwietnia. Od tego czasu, KE będzie miała 2 miesiące na zapoznanie się z propozycją KPO oraz przekazanie informacji o akceptacji projektu bądź przesłaniu uwag do poszczególnych treści dokumentu.

Rysunek 1 Harmonogram prac związanych z KPO. Opracowanie własne.

Równolegle do prowadzanych prac nad projektem KPO, realizowane są działania dotyczące opracowania Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027. Dokument ten określa warunki współpracy Polski z UE, a także cele i zakres interwencji, instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie funduszami, programami oraz ich finansowaniem. Umowa ta, zawiera także opis działań obejmujących politykę spójności. Na lata 2021-2027 określono 6 celów tej polityki, które mają zostać osiągnięte poprzez wsparcie oferowane w ramach programów krajowych oraz regionalnych. Głównymi celami polityki spójności jest:

1. Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa;
2. Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa;
3. Lepiej połączona Europa;
4. Europa o silniejszym wymiarze społecznym;
5. Europa bliżej obywateli;
6. Łagodzenie skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimat.

W przypadku programów, które mają przyczynić się do rozwoju polskiej gospodarki oraz osiągnięcia zaplanowanych celów, Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027 zakłada kontynuację realizacji dotychczasowych programów krajowych oraz regionalnych, ale także wprowadzenie nowego narzędzia, będącego programem finansowanym ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Prace nad opracowaniem wstępnej wersji Umowy Partnerstwa dobiegły już końca. Kolejnym krokiem było zorganizowanie konsultacji z przedstawicielami władz samorządowych, przedsiębiorcami, partnerami społecznymi i gospodarczymi oraz mieszkańcami poszczególnych regionów. Celem tych konsultacji było przedstawienie propozycji funduszy jakie zostanę przekazane poszczególnym regionom, a także dyskusja nad planowanymi inwestycjami. Konsultacje społeczne oraz możliwość zgłaszania uwag do projektu Umowy Partnerstwa zakończyły się pod koniec lutego. Kolejnym etapem prac, będzie analiza zgłoszonych uwag, a następnie poprawa projektu z ich uwzględnieniem. Ostatnim etapem prac nad tym dokumentem, jest przyjęcie Umowy Partnerstwa przez rząd i projektów programów regionalnych przez zarządy województw, a następnie przeprowadzenie formalnych negocjacji programów i Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską.

Konkursy w ramach nowej perspektywy finansowej mogą zostać rozpisane najwcześniej w II połowie 2021 roku. Wtedy też mają trafić pierwsze środki do polskiej gospodarki. Zanim jednak to się stanie, w ramach kończącej się perspektywy finansowej 2014-2020 czeka na przedsiębiorców kilka konkursów oferujących atrakcyjne formy wsparcia. Pierwszym konkursem wartym uwagi, jest kolejna edycja Szybkiej Ścieżki, która skierowana jest do przedsiębiorstw i ich konsorcjów (również z jednostkami naukowymi), które planują realizację projektów badawczo-rozwojowych. Wysokość dofinansowania zależy od wielkości przedsiębiorstwa, ale maksymalna wartość dofinansowania na badania przemysłowe może wynieść nawet 80% kosztów kwalifikowanych, w przypadku prac rozwojowych 60%, zaś na prace przedwdrożeniowe pomoc de minimis może wynieść 90% wydatków kwalifikowanych. Co ważne, aby projekt mógł ubiegać się o dofinansowanie, musi on obejmować eksperymentalne prace rozwojowe oraz być realizowany w regionie słabiej rozwiniętym tj. poza województwem mazowieckim. Budżet tego konkursu obejmuje kwotę 300 milionów złotych, z czego 100 milionów zł zostanie przeznaczonych na pierwszą rundę konkursu, która skierowana jest do dużych przedsiębiorstw, zaś 200 milionów złotych zostanie przekazanych na drugą rundę konkursu, w której mogą wziąć udział firmy posiadające status MŚP. Nabór wniosków w ramach pierwszej rundy rozpocznie się 22 marca i potrwa do 12 kwietnia, zaś druga runda rozpocznie się 13 kwietnia i potrwa do 4 maja 2021 roku. Co ważne, w związku z kończącymi się środkami na dofinansowanie projektów, nabór wniosków w danej rundzie konkursu może zostać zamknięty, gdy suma wartości dofinansowania w złożonych wnioskach w ramach rundy przekroczy 500% jej alokacji, przy czym nabór wniosków musi trwać minimum 7 dni.

Drugim konkursem, którego nabór wniosków rozpocznie się 31 marca jest konkurs w ramach działania 1.1.1 POIŚ organizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Celem tego konkursu jest udzielenie wsparcie w formie pożyczki na przebudowę lub budowę nowych jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię promieniowania słonecznego (powyżej 2 MWe). Przedmiot projektu może obejmować także przyłącze do sieci elektroenergetycznej należące do beneficjenta projektu. W konkursie tym, mogą wziąć udział wytwórcy energii z odnawialnych źródeł energii, niezależenie od wielkości przedsiębiorstwa. Na konkurs przeznaczono łącznie 80 milionów złotych, z czego 30 milionów zostanie przyznanych na projekty realizowane w województwie śląskim, zaś 50 milionów złotych na projekty realizowane w pozostałych regionach. Co ważne, maksymalny poziom wsparcia wynosi 85% kosztów kwalifikowanych w zakresie odnawialnych źródeł energii, pomniejszony o koszt instalacji referencyjnych. Nabór wniosku w ramach tego konkursu potrwa do 28 maja 2021 roku.

Oprócz konkursów ogólnokrajowych, przedsiębiorcy nie powinni zapominać o konkursach organizowanych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Przykładowo, w województwie śląskim na kwiecień 2021 roku zaplanowano dwa konkursy. W ramach jednego z nich będzie można uzyskać wsparcie na rozwój istniejącego zaplecza badawczo-rozwojowego w przedsiębiorstwach lub na realizacje prac B+R. Drugi zaś konkurs będzie przeznaczony dla przedsiębiorstw o statusie MŚP, które mogą uzyskać wsparcie na realizację inwestycji, która wpłynie na wzrost konkurencyjności podmiotu i utworzenie trwałych miejsc pracy. Łączny budżet na oba konkursy wynosi ponad 80 mln złotych.

Innym województwem, które dla przedsiębiorstw w ich regionie przygotowało ciekawe formy wsparcia, jest woj. łódzkie. Na czerwiec rozpisano aż trzy konkursy, z czego aż dwa będą oferować dofinasowanie na wytworzenie lub unowocześnienie infrastruktury badawczo-rozwojowej,
a także realizacje prac nad opracowaniem nowego lub znacząco udoskonalonego produktu, wyrobu, usługi lub procesu. Trzeci konkurs (RPO 2.3.1.), oferuje wsparcie dla mikro i małych przedsiębiorstw, które ze względu na zaburzenie płynności finansowej, spowodowane skutkami epidemii COVID-19, mają problemy z pokryciem kosztów bieżącej działalności.

Podsumowując, kończąca się perspektywa finansowa 2014-2020 oferuje jeszcze kilka ciekawych konkursów krajowych i regionalnych, zarówno dla tych podmiotów, które chcą uzyskać wsparcie na projekt badawczy lub infrastrukturę B+R, ale także dla przedsiębiorców inwestujących w odnawialne źródła energii. W przypadku nowej perspektywy 2021-2027, prace nad najważniejszymi dokumentami tj. KPO oraz Umową Partnerstwa dobiegają końca. W najbliższym czasie, dokumenty te zostaną przekazane do Komisji Europejskiej, która będzie musiała podjąć decyzję o akceptacji powstałych projektów dokumentów. Jeśli cała procedura przejdzie pomyślnie, to już w lipcu br., Polska uzyska akceptacje KE, co pozwoli na rozpisanie konkursów w ramach nowej perspektywy oraz otrzymanie pierwszej transzy środków z UE.