Od 1 października 2020 r. wchodzą w życie zmiany przepisów ustawy o VAT, które wpłyną na obecny sposób rozliczeń podatników z urzędem. Zmiany będą bowiem dotyczyć przygotowywania i składania deklaracji VAT, albowiem zamiast dotychczasowej wysyłki odrębnie deklaracji VAT i jednolitego pliku kontrolnego (JPK), podatnicy składać będą jedną strukturę w postaci JPK_VAT.
Warto wspomnieć, iż wprowadzenie JPK_VAT miało nastąpić już wcześniej ponieważ pierwotnie obowiązek składania JPK_VAT miał zostać ustanowiony dla dużych podmiotów już od kwietnia 2020r., a dla pozostałych od lipca 2020r. Niemniej jednak, w związku z pandemią COVID-19 Ministerstwo Finansów przesunęło termin wdrożenia nowego pliku JPK_VAT na początek października, co oznacza, że pierwsze struktury JPK_VAT podatnicy zobowiązani będą złożyć do 25 listopada 2020 r.

Aktualne obowiązki podatników

Jak zostało wskazane wyżej, aktualnie podatnicy VAT zobowiązani są do równoległego składania deklaracji VAT oraz pliku JPK. Oba ww. dokumenty są wysyłane niezależnie od siebie drogą elektroniczną do właściwych urzędów skarbowych, gdzie następnie są one ze sobą porównywane pod kątem zgodności.

Deklaracja VAT zawiera dane kwotowe z podziałem na wyróżnione w ustawie o VAT transakcje. Z kolei JPK wprowadzony w 2017 r. zawiera szczegółowe dane transakcyjne z uwzględnieniem choćby danych kontrahentów, numerów dokumentów księgowych oraz dat powstania obowiązku podatkowego.

Niezależnie od powyższego, podatnicy zobowiązani są do składania deklaracji podatkowych dokumentujących szczególne rodzaje transakcji lub szczególny tryb dokonywania tych transakcji, np. transakcje wewnątrzunijne wykazywane są w druku VAT-UE, czy do niedawna transakcje objęte odwróconym obciążeniem w formularzu VAT-27.

Co ulegnie zmianie

Podstawową zmianą, która ma nastąpić będzie połączenie formularza deklaracji podatkowej z plikiem JPK. JPK_VAT składać się będzie odpowiednio z części deklaracyjnej oraz ewidencyjnej. Część deklaracyjna zawierać ma wszystkie dane obecnie znajdujące się odpowiednio w formularzach VAT-7 oraz VAT-7K. Co istotne, wprowadzenie nowej formuły deklaracji VAT nie wpłynie na okresy rozliczeniowe, albowiem nowy JPK VAT będzie można składać miesięcznie (przy zastosowaniu JPK_V7M) jak i kwartalnie (przy zastosowaniu JPK_V7K).

Oprócz tego, że aktualnie istniejąca struktura zostanie połączona, to zakres danych w niej uwzględnionych ulegnie znacznemu rozszerzeniu. Szczególnie widoczne jest to po stronie sprzedażowej w części ewidencyjnej JPK_VAT. Część ewidencyjna poza dotychczasowymi danymi będzie wymagać wskazania tzw. grup towarów i usług oznaczonych symbolem GTU lub transakcji spoza tego zgrupowania. Klasyfikacja kodów GTU stanowi wyodrębnienie towarów lub usług wyłącznie na potrzeby nowej struktury i nie ma bezpośredniego powiązania z PKWiU bądź klasyfikacją CN. Co istotne, w jej zakres wchodzić będą przede wszystkim tzw. towary i usługi wrażliwe.

JPK_VAT będzie uwzględniać 13 następujących grup towarowych:

• GTU_01 – napoje alkoholowe;
• GTU_02 – benzyna lotnicza, benzyna silnikowa, gaz płynny, olej napędowy;
• GTU_03 – olej opałowy;
• GTU_04 – wyroby tytoniowe;
• GTU_05 – odpady;
• GTU_06 – urządzenia elektroniczne oraz części i materiały do tych urządzeń;
• GTU_07 – pojazdy oraz części samochodowe;
• GTU_08 – metale szlachetne oraz nieszlachetne;
• GTU_09 – leki oraz wyroby medyczne;
• GTU_10 – budynki, budowle i grunty;
• GTU_11 – usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych;
• GTU_12 – usługi o charakterze niematerialnym (np. doradcze, księgowe);
• GTU_13 – usługi transportowe i w zakresie gospodarki magazynowej.

Pozycje w JPK_VAT wypełniać powinno się względem danej faktury poprzez zaznaczenie „1” we właściwych polach odpowiadających w/w. symbolom. Natomiast gdy towar lub usługa nie jest objęta taką klasyfikacją, to pole pozostanie puste.

Novum stanowi także określenie typu dokumentu na podstawie, którego dokonane zostanie wyodrębnienie transakcji. Co istotne, określenie dokumentu jest opcjonalne i dotyczy wyłącznie:

• dokumentu zbiorczego wewnętrznego zawierającego informację o sprzedaży z kas rejestrujących;
• dokumentu wewnętrznego;
• faktury do paragonu.

Istotną zmianą będzie także opcjonalne (tj. w przypadku spełnienia warunku) określenie transakcji w ramach tzw. oznaczeń procedur. JPK_VAT przewiduje 13 kodów wyodrębniających istotę procedury sprzedaży w tym, min.:

• MPP – względem transakcji objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności;
• TP – dla transakcji dokonanej pomiędzy podmiotami powiązanymi;
• SW – dla sprzedaży wysyłkowej.

Część zakupowa w JPK_VAT nie będzie tak rozbudowana jak sprzedażowa. Szczególną nowością będzie określenie dokumentu zakupu, na podstawie jednego z trzech kodów, tj. czy transakcja zakupu podlega pod obowiązkowe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności czy wskazanie skorzystania z tzw. uproszczonej procedury w imporcie.

Z kolei, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, paragony fiskalne uznane za faktury uproszczone, nie będą musiały być wykazywane odrębnie w nowym JPK – w okresie do 31 grudnia 2020 r. Zatem w nowym JPK będą ujmowane jedynie wartości wynikające z raportu z kasy fiskalnej, pozbawione dodatkowych danych.

Kary pieniężne

Kolejną głośną zmianą jest wprowadzenie kar w przypadku wykrycia przez urząd skarbowy nieprawidłowości w JPK_VAT. Zgodnie bowiem z wprowadzonymi zmianami, organy podatkowe będą uprawnione do nałożenia na podatnika kary pieniężnej w wysokości 500 zł za każdy zidentyfikowany błąd. Co istotne, w przypadku wykrycia błędu podatnik będzie zobowiązany dokonać odpowiedniej korekty w celu uniknięcia kary w terminie 14 dni od przekazania informacji od urzędu. Jednocześnie warto zauważyć, że w ramach wprowadzonych Tarcz Antykryzysowych (art. 58 pkt 1 lit. c) ustawy COVID) zmieniono charakter kar za błędy w ewidencji JPK_VAT z instrumentu obligatoryjnego na fakultatywny, oparty na uznaniu administracyjnym warunkowanym okolicznościami konkretnej sprawy. Kary te będą nakładane na tych podatników, którzy poprzez celowe, uporczywe działania i wprowadzane błędy uniemożliwiają weryfikacje prawidłowości transakcji.

Spodziewane skutki zmian

Choć hasłem przewodnim wprowadzenia JPK_VAT było uproszczenie rozliczeń VAT, to na chwilę obecną wydaje się ono być puste. Jakkolwiek po stronie organów podatkowych kontrola poprawności rozliczeń VAT powinna być dogodniejsza, gdyż nie będzie wymagała jednoczesnej analizy zgodności deklaracji VAT i pliku JPK. Z drugiej jednak strony bardziej złożona struktura z pewnością pochłonie (szczególnie w pierwszych miesiącach) więcej czasu firmom i podmiotom zajmujących się rozliczaniem podatku VAT. Co istotne, Ministerstwo Finansów opublikowało objaśnienia w zakresie tworzenia JPK_VAT.

Przede wszystkim po stronie podatników powstanie obowiązek wykazania dodatkowych danych transakcyjnych, do tej pory niewymaganych. Po wtóre, rozbudowaniu ulegną same rejestry, na podstawie których sporządzone mają zostać nowe deklaracje. Ostatecznie, samo prawidłowe przygotowanie deklaracji VAT będzie bardziej skomplikowane ze względu na złożoność struktury.

Wśród plusów, należy niewątpliwie wymienić sam fakt połączenia pliku JPK i deklaracji VAT w jedno zeznanie JPK_VAT. Połączenie to jednak, nie jest zupełne albowiem równolegle podatnicy będą nadal zobowiązani do składania deklaracji nieobjętych zmianami, min. VAT-UE. Ministerstwo Finansów podkreśliło także, że na skutek wprowadzenia JPK_VAT i automatyzacji procesu weryfikacji deklaracji ma zostać ograniczona liczba kontroli podatkowych i postępowań oraz nastąpi skrócenie czasu wykonywania czynności kontrolnych, co na ten moment jednak ciężko jest zweryfikować.

Na koniec należy również wspomnieć, że wraz z ww. zmianami konieczne będzie korzystanie z nowych bądź zaktualizowanych narzędzi potrzebnych do wygenerowania JPK_VAT. Oznacza to dodatkowe koszty dla firm, które będą musiały zaangażować firmy doradcze oraz informatyczne. Środowisko testowe zostało co prawda udostępnione przez MF, tak jak i sama struktury (V7M oraz V7K), niemniej jednak na ten moment nie ma jeszcze powszechnie dostępnych oraz bezpłatnych narzędzi, które pozwoliłyby odpowiednio wcześniej wygenerować bądź sprawdzić poprawność przygotowania nowej formy deklaracji VAT.