Połowa 2023 roku stoi pod znakiem uruchamiania i ogłaszania kolejnych naborów w ramach rozpoczynającej się perspektywy finansowej na lata 2021-2027. Wsparcie na zazielenienie przedsiębiorstw jest w jej ramach szczególnie istotne. W oczekiwaniu na uruchomienie i ogłoszenie naborów dla przedsiębiorstw w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FENiKS) możliwość uzyskania wsparcia będzie nie tylko z Programu Fundusze Europejskie na Nowoczesną Gospodarkę (FENG), ale również z wybranych funduszy wojewódzkich.

Kredyt ekologiczny

Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) ogłosił nabór wniosków w ramach konkursu Kredyt ekologiczny z Programu FENG. Wsparcie będzie można otrzymać na realizację inwestycji z zakresu modernizacji posiadanej infrastruktury (np. budynki, maszyny i urządzenia) w celu ograniczenia zużycia energii pierwotnej w modernizowanym obszarze o przynajmniej 30% w porównaniu do bieżącego zużycia.

Program skierowany jest do przedsiębiorstw sektora MŚP oraz small mid-caps i mid-caps (nie więcej niż 3000 pracowników) prowadzących swoją działalność na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Formą wsparcia jest premia ekologiczna wypłacana przez BGK na spłatę części kapitałowej kredytu przeznaczonego na realizację inwestycji.

Termin składania wniosków wyznaczony jest od 13 czerwca 2023 r. do 17 sierpnia 2023 r., a budżet programu wynosi 660 mln złotych.

W ramach konkursu finansowane mogą być projekty obejmujące:

• koszty przygotowania dokumentu audytu przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, o ile wydatek zostanie poniesiony po dacie ogłoszenia naboru, w którym składany jest wniosek o dofinansowanie. Wsparcie stanowi pomoc de minimis na poziomie 50% kosztów kwalifikowanych.
• koszty związane z realizacją inwestycji początkowej dotyczące zasadniczej zmiany procesu produkcyjnego istniejącego zakładu. W przypadku dużych przedsiębiorstw na zasadniczą zmianę dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu, koszty kwalifikowalne muszą przekraczać koszty amortyzacji aktywów związanych z działalnością podlegającą modernizacji w ciągu trzech poprzednich lat obrotowych. Rodzaje wydatków kwalifikowanych:
  • nabycie środków trwałych (innych niż nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności nieruchomości),
  • nabycie robót i materiałów budowlanych,
  • wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how, a także innych praw własności intelektualnej

Poziom dofinansowania w zależności od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu tj. od 25% do 70% (limit dofinansowania: 15 mln EUR).

• koszty inwestycji w podniesienie efektywności energetycznej określa się przez odniesienie do podobnej, mniej efektywnej energetycznie inwestycji, która prawdopodobnie zostałaby przeprowadzona w przypadku braku dofinansowania. Inwestycja podobna mniej przyjazna środowisku oznacza porównywalną pod względem technicznym inwestycję o takich samych zdolnościach wytwórczych i wszystkich innych parametrach technicznych (z wyjątkiem tych, które są bezpośrednio związane z dodatkowymi inwestycjami w zamierzony cel). Koszty kwalifikowalne w tym przypadku to różnica między kosztami obydwu inwestycji.

Poziom dofinansowania w zależności od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu tj. od 30% do 65% (limit dofinansowania: 15 mln EUR).

• koszty inwestycji w propagowanie energii ze źródeł odnawialnych określa się przez odniesienie do podobnej, mniej przyjaznej dla środowiska inwestycji, która prawdopodobnie zostałaby przeprowadzona w przypadku braku dofinansowania. Inwestycja podobna mniej przyjazna środowisku oznacza porównywalną pod względem technicznym inwestycję o takich samych zdolnościach wytwórczych i wszystkich innych parametrach technicznych (z wyjątkiem tych, które są bezpośrednio związane z dodatkowymi inwestycjami w zamierzony cel) pomocy inwestycyjnej na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych, uwzględniającej koszty dodatkowe, konieczne i bezpośrednio związane z propagowaniem energii ze źródeł odnawialnych. Koszty kwalifikowalne w tym przypadku to różnica między kosztami obydwu inwestycji. Jeżeli koszty inwestycji dotyczą wyłącznie mikro instalacji, za koszty kwalifikowane uznaje się całkowite koszty inwestycji w celu osiągnięcia wyższego poziomu ochrony środowiska.

Maksymalna moc instalacji OZE może wynosić 50 kW. Moc instalacji musi być powiązana z zapotrzebowaniem na energię wnioskodawcy – instalacja może produkować prąd wyłącznie na potrzeby wnioskodawcy. Inwestycja związana z instalacją OZE nie może dotyczyć produkcji energii elektrycznej na sprzedaż. Dopuszczalna jest jednak sprzedaż nadwyżki wyprodukowanej energii, przy czym należy pamiętać, że moc instalacji musi być dostosowana do faktycznego zapotrzebowania przedsiębiorstwa na energię.

Poziom dofinansowania dla inwestycji OZE (referencyjne) zależy od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu tj. od 45% do 80%. Dla małych instalacji wynosi od 30% do 65% (limit dofinansowania: 15 mln EUR).

• koszty związane z budową, rozbudową lub odnowieniem jednej lub większej liczby jednostek wytwórczych w celu ich eksploatacji jako efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego. Finansowana inwestycja musi stanowić integralną część efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego, a kosztami kwalifikowanymi są koszty nabycia: środków trwałych innych niż nieruchomości; wartości niematerialnych i prawnych lub robót i materiałów budowlanych.

Poziom dofinansowania w zależności od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji projektu tj. od 45% do 80% (limit dofinansowania: 15 mln EUR).

Aplikowanie o wsparcie możliwe jest wyłącznie pod warunkiem załączenia do wniosku o dofinansowanie audytu efektywności energetycznej. Audyt jest kluczowy, ponieważ na jego podstawie określany jest możliwy zakres projektu.

Warunkiem niezbędnym do złożenia wniosku o dofinansowanie jest potwierdzona przez bank kredytujący zdolność kredytowa w postaci promesy kredytu ekologicznego lub warunkowej umowy kredytu technologicznego.

Ocena projektów odbywa się dwuetapowo:

• etap 1 – ocena formalna,
• etap 2 – ocena merytoryczna.

Do najważniejszych kryteriów obligatoryjnych zaliczamy:

• poprawność przeprowadzonego audytu energetycznego oraz zgodność inwestycji,
• spełnienie minimalnego progu oszczędności energii (inwestycja musi przynieść oszczędność energii pierwotnej na poziomie min. 30% w odniesieniu do obszaru podlegającego zakresowi projektu),
• kwalifikowalność wydatków,
• spełnienie zasad równości szans i niedyskryminacji oraz zgodność z Kartą Praw Podstawowych oraz Konwencją o Prawach Osób Niepełnosprawnych,
• właściwe przygotowanie projektu,
• kryterium inwestycji początkowej,
• weryfikowalność i odpowiedni dobór wskaźników projektu,
• spełnienie zasad zrównoważonego rozwoju.

Kolejność projektów na liście do dofinansowania jest wyliczana jako stosunek poziomu oszczędności energii pierwotnej [MWh] wynikającą z dokumentu audytu do wartości wydatków kwalifikowalnych [PLN] – w przypadku spełnienia kryteriów obligatoryjnych. Na liście projektów wybranych do dofinansowania szereguje się projekty od najwyższej wartości wyliczonej według powyższego sposobu do wartości najniższej.

Moduł zazielenienie przedsiębiorstw w ramach Ścieżki SMART

Moduł zazielenienie przedsiębiorstw jest modułem fakultatywnym dla projektów zgłaszanych w ramach konkursu Ścieżka SMART – flagowego naboru w ramach FENG, o którym pisaliśmy szerzej w poprzednim newsletterze. Dzięki niemu możliwe jest uzyskanie wsparcia na realizację kompleksowych projektów obejmujących zarówno prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, wdrożenie wyników przeprowadzonych badań, jak też przeprowadzenie zielonej transformacji przedsiębiorstwa.

Istotnym warunkiem dla uwzględnienia modułu w ramach projektu zgłaszanego do Ścieżki SMART jest uwzględnienie w projekcie realizacji modułu obligatoryjnego. W przypadku MŚP są to moduły B+R albo wdrożenie innowacji, a w przypadku dużych przedsiębiorstw moduł B+R. Poziom dofinansowania w ramach modułu w zależności od rodzaju kosztu oraz wielkości przedsiębiorstwa może wynieść do 70% kosztów kwalifikowalnych. Wdrażane rozwiązanie musi być innowacyjne co najmniej na poziomie przedsiębiorstwa.

Konieczny warunek, który projekt musi spełnić, stanowi, że koszty kwalifikowane modułu B+R powinny stanowić co najmniej 20% wartości całego projektu. Warunek ten powinien być spełniony w momencie zawierania umowy oraz w trakcie realizacji projektu. Nie będą więc możliwe zmiany, które skutkowałyby zmniejszeniem wartości modułu B+R poniżej obowiązującego limitu, na rzecz modułu zazielenienie. Dla dużych przedsiębiorstw minimalna wartość kosztów kwalifikowanych w projekcie wynosi 1 mln zł, natomiast dla MŚP nie ustalono limitu.

W ramach modułu zazielenienie przedsiębiorstw można wesprzeć projekty obejmujące następujące zakresy:

• wsparcie ekoprojektowania i ekoinnowacji,
• inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej,
• OZE, wysokosprawna kogeneracja,
• recykling i ponowne wykorzystanie odpadów,
• podniesienie norm środowiskowych,
• pomoc inwestycyjna na dostosowanie do przyszłych norm unijnych w zakresie ochrony środowiska.

W ramach kosztów kwalifikowalnych na potrzeby modułu można zakupić grunty oraz nieruchomości zabudowane do 10% kosztów kwalifikowalnych modułu, jak i nowe środki trwałe, dostawy, roboty budowlane oraz wartości niematerialne i prawne. W ramach kosztów dodatkowych, które można ująć w projekcie są m.in. jednostka wytwórcza, efektywny energetycznie system, OZE (50 kW, propagowanie energii ze źródeł odnawialnych) oraz kogeneracja.

Sposób oceny wniosków o dofinansowanie oraz kryteria wyboru

Ocena wniosków odbywa się według kryteriów obligatoryjnych i punktowych (rankingujących). Nie ma etapu oceny formalnej. Dla każdego z modułów z osobna oraz dla całości projektu zostały wyznaczone poszczególne kryteria. Jednym z etapów oceny merytorycznej jest panel ekspertów. Warunkiem pozytywnej oceny jest spełnienie wszystkich kryteriów obligatoryjnych. Brak minimum punktowego (jedynie ranking na podstawie kryteriów rankingujących i ew. rozstrzygających). Warto zwrócić uwagę na to, że kluczowe dla wysokiej pozycji projektu z modułem zazielenienie jest zdobycie wysokiej liczby punktów w ramach kryteriów punktowych (rankingujących) wspólnych dla projektu. Istotna w nich jest stopień innowacyjności procesu/produktu w ramach modułu B+R.

Do 30 czerwca br. trwa drugi nabór wniosków w ramach tego konkurs, a następny zaplanowany jest na i kwartał 2024 r.

Programy regionalne

W ramach Funduszy Europejskich dla poszczególnych województw również są przeznaczone środki na zazielenienie przedsiębiorstw. W najbliższym czasie możliwość wsparcia będzie dostępna w ramach FE dla woj. łódzkiego i małopolskiego.

W ramach Funduszy Europejskich dla Łódzkiego zaplanowano 176 milionów złotych dla przedsiębiorstw w naborze Odnawialne źródła energii. Nabór ma trwać od sierpnia do października 2023 roku. Zaplanowane zostało wsparcie infrastruktury służącej do:

• wytwarzania energii elektrycznej, pochodzącej ze źródeł odnawialnych, wraz z magazynami energii działającymi na potrzeby danego źródła OZE,
• wytwarzania energii cieplnej lub chłodu, pochodzącej ze źródeł odnawialnych wraz z przyłączeniem do sieci,
• magazynowania ciepła lub chłodu ze źródeł odnawialnych działającej na potrzeby danego źródła OZE.

Małopolska Zachodnia w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji i Funduszy Europejskich dla Małopolskiego ma dedykowany nabór mający wesprzeć transformację energetyczną tej części województwa. Projekty mają być dedykowane projektów rozwoju wykorzystania OZE oraz rozwojowi obszarów zrównoważonych energetycznie. Otwarcie naboru planowane jest na 29.06.2023 r., a zakończenie na 08.09.2023, a budżet wynosi ok. 49 mln. zł.

Podsumowanie

Opisane powyżej możliwości wsparcia, stanowią dopiero pierwszy akord funduszy unijnych na lata 2021-2027 w kontekście projektów dotyczących zazielenienia przedsiębiorstw. Wpisuje się to w trendy oraz regulacje, w ramach których gospodarka obecnie funkcjonuje. Nabory skoncentrowane na projekty zielone stanowią istotny element, dzięki któremu przedsiębiorstwa będą miały możliwość przejścia transformacji w kierunku zielonej gospodarki.