15 października 2021 #Zbycie przedsiębiorstwa

W polskim systemie prawnym przedsiębiorstwo, czyli ten trudno uchwytny zbiór elementów, które składają się na działalność gospodarczą, zajmuje szczególne miejsce. To wyjątkowy przedmiot transakcji, niejednolity, który może być nośnikiem olbrzymiej wartości lub zbiorem nic nie wartych składników. Może być zgrupowaniem rzeczy liczonych w milionach lub na palcach jednej ręki; fabryką wypełnioną maszynami lub ulotnym know-how. Wszystkie te różnorodne prawne byty, pod warunkiem że tworzą zorganizowany zespół przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być zbyte w ramach jednej czynności prawnej.

Co więcej, w zupełności wystarczające będzie wskazanie w umowie jednym słowem, że jej przedmiotem jest przedsiębiorstwo – nie ma obowiązku wymieniania wszystkich składników wchodzących w jego ramy. Dzieje się tak, gdyż przepisy wprowadzają pewne uproszczenia. Zgodnie z art.  552 kodeksu cywilnego: „Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych”. Uczenie podsumował to M. Habdas słowami: „(…) ustawodawca wprowadza możliwość dokonania czynności prawnej dotyczącej przedsiębiorstwa jako jednego przedmiotu sui generis, co oznacza, że uno actu można zbyć przedsiębiorstwo (…)” (M. Habdas [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125), red. M. Fras, Warszawa 2018, art. 55(2).)

Wynika zatem z przepisów prosta zasada, że wystarczy wskazać, że przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo oraz ewentualnie, które składniki majątku, które dotychczas były częścią tego przedsiębiorstwa, mają być z niej wyłączone. Cała reszta przejdzie w ramach jednej umowy.

Najczęściej jednak, w związku praktycznymi korzyściami, strony umowy wymieniają przynajmniej najważniejsze składniki majątku lub takie, których potwierdzenie przejścia będzie wymagało zgłoszenia podmiotom trzecim lub do zewnętrznych rejestrów. Warto w tym miejscu wskazać jeszcze, że zgodnie z definicją przedsiębiorstwa na gruncie prawa cywilnego nie wchodzą do niego obowiązki (zobowiązania) – wymagają one dodatkowych czynności, o których pisaliśmy na przykład tu: https://accreo.pl/zbycie-przedsiebiorstwa-a-przeniesienie-praw-i-obowiazkow-zwiazanych-z-umowami/.

Wiemy zatem, że do przejścia przedsiębiorstwa wystarczy jedna czynność prawna, lecz warto omówić jeszcze, jaka to może być czynność. Co rozumiemy poprzez zbycie?

Przede wszystkim, zbycie to nie sprzedaż – jest pojęciem zdecydowanie szerszym, w którym sprzedaż się zawiera. Obejmuje również aport do spółki, darowiznę, zamianę. Dodatkowo przedsiębiorstwo może być przedmiotem wydzielenia w ramach podziału spółki przez wydzielenie. Może być przedmiotem przygotowanej likwidacji czy egzekucji. Może być przeniesione w związku z rozwiązaniem spółki. Można je również wydzierżawić, oddać w użytkowanie, leasing czy przewłaszczyć na zabezpieczenie.

Każda z tych czynności ma swoją specyfikę, bogate orzecznictwo i inne skutki praktyczne, prawne czy podatkowe, które będziemy sukcesywnie omawiać.

Mikołaj Horbulewicz
Adwokat
Aktualności
23
paź 2023
Podatki

Przewidywane zmiany rządu dla niektórych podatników mogą być powodem do wstrzymania prac nad wdrożeniem KSeF, a nawet wstrzymaniem samego rozpoczęcia […]

Czytaj więcej
18
wrz 2023
Fundacja rodzinna

Czy jeżeli fundacja w ramach swojej działalności nie wygeneruje zysku, to przy jej rozwiązaniu i wypłacie świadczeń trzeba będzie płacić […]

Czytaj więcej
18
wrz 2023
Podatki

Skoro regulacje unijne wskazują na to, że nie można wliczać do wynagrodzenia kosztów transportu, jak również kosztów zakwaterowania, to nie […]

Czytaj więcej
18
wrz 2023
Podatki

Z najnowszej serii wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 sierpnia 2023 r. (III FSK 354/23, III FSK 489-495/23) wynikają […]

Czytaj więcej
18
wrz 2023
Prawo

W czerwcu 2022 roku nowelizacją ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wprowadzony został newsletter Krajowego Rejestru Sądowego. Miał to być mechanizm […]

Czytaj więcej